| |
ΑΝΑΦΈΡΩ ΟΤΙ ΛΕΊΠΕΙ Η ΕΙΚΌΝΑ ΠΟΥ ΥΠΆΡΧΕΙ ΣΤΟ ΕΞΏΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ
ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ .
ΕΠΙΣΗΣ ΘΑ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΣΑ ΕΠΕΙΔΗ ΕΚ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΜΥΡΑΣΤΗΤΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΔΩΡΕΑΝ ΜΟΝΟ
http://www.taoteching.gr/el/about.htm
Πρόλογος
Αν και το Tao Te Ching γράφτηκε γύρω στο 600 π.Χ., είναι ένα διαχρονικό
και επίκαιροέργο. Είναι εντυπωσιακό πώς ο σύγχρονος άνθρωποςτης Δύσης,
που συχνά νιώθει παγιδευμένος από την καθημερινότητα, μπορεί να βρει
απαντήσεις στα ερωτήματά τουδιαβάζοντας ένα βιβλίο που έχει γραφτεί
πριν χιλιάδες χρόνια στην αντίθετη άκρη της γης.
Για να διευκολύνω τον αναγνώστη που θα ενδιαφερθεί να μάθει περισσότερα
για το ιστορικό πλαίσιο και τις έννοιες που πραγματεύεται το βιβλίο,
ετοίμασα μία εκτενή εισαγωγή. Η διαχρονική φύση του βιβλίου, όμως,
εξασφαλίζει ότι ο αναγνώστης δε θα χάσει κάτι αν προτιμήσει να την
αγνοήσει και νααπολαύσει απευθείαςτο κείμενο.
Εκτός από την ηλεκτρονική διεύθυνση, υπάρχει και η έντυπη μετάφραση του
Tao Te Ching, για όσους επιθυμούν μία πληρέστερη μετάφραση. Η έντυπη
έκδοση είναι σχεδόν τριπλάσια σε αριθμό σελίδων από την ηλεκτρονική, και
προσφέρει δύο εναλλακτικές μεταφράσεις. Διατίθεται από τη διεύθυνση
www.createspace.com/4818684
Καλή ανάγνωση,
Νικόλας Ρώσσης,
Ιούνιος 2014
3
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4
Ιστορικό πλαίσιο 4
Οι Εκατό Σχολές 5
Το Ταό Τε Τσινγκ 7
Ο Lao-Tzu 7
Το βιβλίο 8
Βασικές έννοιες 9
Ταό 9
Τε 10
Γιν και Γιανγκ 10
Αβίαστη δράση 11
Η θέση της γνώσης 11
Tai Chi 12
Η Μετάφραση 13
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 60
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 60
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΔΙΑΝΟΜΗ 61
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 61
4
Εισαγωγή
Ιστορικό πλαίσιο
Η ιστορία της Κίνας συνήθως ξεκινά με αναφορές σε
μυθικά πρόσωπα όπως ο Κίτρινος Αυτοκράτορας.
Ακολουθούνοι Τρεις Δυναστείες, που
αντικατέστησαν τους νεολιθικούς γεωργικούς
καταυλισμούςπου υπήρχαν στην Κίνα τουλάχιστον
από το 7000 π.Χ. Αυτές είναι οι Δυναστείεςτων Hsia
(μέχρι το 1500 π.Χ.), Shang (ή Yin, 1500-1000 π.Χ.) και
Chou (1045 – 256 π.Χ.).
Η τελευταία από αυτές, ηChou, έχτισεπερίπου 70
πόλεις-κράτη στην επικράτειά της. Οι ηγέτες τους
όφειλαν υποταγή σε ένα βασιλιά, αλλά κατά τα άλλα
ήταν ελεύθεροι να διοικήσουν όπως ήθελαν. Οι
ηγέτες αυτοί ζούσαν σε ένα περίκλειστο συγκρότημα
κτιρίων, ενώ έξω από αυτό, σε πολύ πιο ταπεινά
κτίρια, ζούσαν οι χωρικοί, τεχνίτες και έμποροι.
Αργότερα, χτίστηκαν τείχη που προστάτευαν και
αυτές τις κοινωνικές ομάδες, οδηγώντας έτσι στις
περιτειχισμένες πόλεις που ήταν το κύριο
χαρακτηριστικό της Κίνας για πολλούς αιώνες.
Αρχικά, ο βασιλιάς είχε την πρωτεύουσα στην
πεδιάδα του ποταμού Wei, στο Δυτικό άκρο της χώρας, όμως το 771 εισβολές
και εσωτερικές διαμάχες οδήγησαν στη μεταφορά της Ανατολικά, στο Loyang.
Στους επόμενους αιώνες, η ισχύς μεταφέρθηκε σταδιακά στους
τοπικούς ηγέτες, με το βασιλιά να περιορίζεται σταδιακά σε έναν εθιμοτυπικό
ρόλο. Αυτό οδήγησε σε διαμάχες ανάμεσα στις διάφορες πόλεις, καθώς οι πιο
ισχυρές άρχισαν να απορροφούν τις πιο αδύναμες, με αποκορύφωμα την
περίοδο μεταξύ 403 και 256. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχή της
περιόδου αυτής, το 403, μόλις επτά κρατίδια είχαν απομείνει, σε διαρκή
διαμάχη μεταξύ τους για την πρωτοκαθεδρία.
Μέχρι τότε, οι Κινέζοι είχαναναπτύξειεντυπωσιακά την τέχνη του πολέμου.
Από την επαφή τους με τις νομαδικές φυλές του Βορρά, είχαν μάθει την
ιππασία, ενώ είχαν αναπτύξει τη μεταλλουργίακαι είχαν ανακαλύψει
αποτελεσματικά όπλα όπως τη βαλλίστρα. Η ανακάλυψη του σιδερένιου
αρότρου και ηεφαρμογή της άρδευσης σε μεγάλη κλίμακα είχαν
μεταμορφώσει τη γεωργία. Σαν αποτέλεσμα, οι πόλεις είχαν εξαπλωθεί
δραματικά σε μέγεθος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν χρήματα και έμποροι
ταξίδευαν από πόλη σε πόληεμπορευόμενοιπολυτελή αγαθά.
1. Κείμενο μαντείας επάνω
σε κόκαλο βουβαλιού από την
περίοδο της Δυναστείας
Shang (1500-1000 π.Χ.)
5
Οι καινούριοιαυτοί καιροί απαιτούσαν και νέες διοικητικές μεθόδους. Ενώ
παλαιότερα η εξουσία ήταν καθαρά αριστοκρατική, οι ηγέτες τώρα διόριζαν
ανθρώπους από τις χαμηλότερες τάξεις της αριστοκρατίας που διακρίνονταν
για τις ικανότητες και την αφοσίωσή τους. Αυτό όμως διέβρωσε αρχαία
έθιμα, αντικαθιστώντας τα με γραφειοκρατικέςμεθόδους. Όλη η προσπάθεια
εστιαζόταν στο να επιβιώσει το κάθε κρατίδιο από τον ανελέητο
ανταγωνισμό, ασκώντας τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο του πληθυσμού και
των διαθέσιμων πόρων.
Όλες αυτέςοι αλλαγές οδήγησαν σε δραματικές κοινωνικές ανακατατάξεις.
Οι παλαιοί τρόποι σκέψης και ηθικής καταλύονται, και γεννιούνται νέοι,
χάρη στην ανάγκη των ηγετών για συμβούλους που θα μπορέσουν να
ενισχύσουν τη θέση τους και τις προοπτικές επιβίωσης των κρατών τους. Έτσι,
ιδρύθηκαν οι Εκατό Σχολές της φιλοσοφίας.
Οι Εκατό Σχολές
Η αρχική θρησκεία όλων των Κινέζων – και όλων, ίσως, των λαών - είναι ο
Ανιμισμός, η πίστη δηλαδή ότι όλα στη φύση έχουν την ψυχή τους. Η πίστη
αυτή έρχεται με φυσικό τρόπο σε μίακοινωνία τροφοσυλλεκτών και κυνηγών,
που ζει σε καθημερινή επαφή με τη φύση. Καθώς, όμως, οι κοινωνίες
οργανώνονται σε μεγαλύτερες μονάδες χάρη στη γεωργία, η βασική αυτή
πίστη αντικαθίσταται από πιο εκλεπτυσμένες θρησκείες, και εμφανίζονται οι
θρησκευτικοί και ηθικοί κανόνες.
Καθώς οι κοινωνίες οργανώνονταν, ο Αυτοκράτορας της Δυναστείας των
Chou ονομάστηκε Γιος του Ουρανού, και επιφορτίστηκε με όλο και
περισσότερα θρησκευτικά και τελετουργικά καθήκοντα. Θυσίες
προσφέρονταν, πρώτα στους προγόνους, και έπειτα σε διάφορες θεότητες,
καθώς και σε σημαντικά ποτάμια και βουνά. Οι θυσίες συνήθως
αποτελούνταν από προϊόντα και καρπούς της γης όπως κρασί, στάρι, φρούτα
και κρέας, ενώ στη Δυναστεία των Chou ατόνησεη παλαιότερη πρακτική της
ανθρωποθυσίας, που ακολουθούσε η Δυναστεία των Shang, με θύματα
συνήθως αιχμαλώτους πολεμιστές, οι ψυχές των οποίων θα συνόδευαν το
νεκρό Αυτοκράτορα. Αν και δεν υπήρχε ξεχωριστή κοινωνική τάξη ιερέων,
εντούτοις υπήρχαν επαγγελματίες μάντεις και σαμάνοι, που συχνά
βοηθούσαν στις θυσίες και επιτηρούσαν τη σωστή τους εκτέλεση.
6
Η παλαιότερη Σχολή που εμφανίστηκε και που επιχείρησε να
κωδικοποιήσει τους θρησκευτικούς και ηθικούς κανόνες της εποχής
ήταν ο Κομφουκιανισμός. Βασίζεται στις διδαχές του K’ung Fu-
Tzu ή Κομφούκιου (551-479 π.Χ.), που ανήκε στη χαμηλές
αριστοκρατικές τάξεις και ήταν χαμηλόβαθμο κυβερνητικό
στέλεχος και δάσκαλος στο μικρό κρατίδιο Lu. Ίσωςεξαιτίας του
γεγονότος ότι ήταν τόσο πρώιμη Σχολή, είναι η πιο συντηρητική
από τις Σχολές. Προτείνει ως λύση στα προβλήματα την
επιστροφή στα έθιμα και τις αξίες της εποχής της πρώιμης
Δυναστείας Chou, την οποία εμφανίζει ως χρυσή περίοδο κατά την
οποία δινόταν έμφαση στα ιερά κείμενα, στο τελετουργικό και
στην έντονη ηθική αφοσίωση.
Ο Mo-Ti ήταν ιδρυτής μίας άλλης Σχολής, που άνθησε το δεύτερο
μισό του 5ουαιώνα π.Χ. Μοιάζει με τον Κομφουκιανισμός, αλλά
ενώ ο Κομφουκιανισμόςζητά να τιμούμε και να αγαπούμε πρώτα
την οικογένεια και μετά τους υπόλοιπους, σε διαφορετικό βαθμό, ο
Μο αντιπροτείνει την αγάπη όλων των ανθρώπων εξίσου.
Αντιτίθεται σθεναρά στους συνεχείς πολέμους της εποχής, σε
σημείο που συγκροτεί στρατό που πολεμά στο πλευρό κάθε κρατιδίου που
δέχεται επίθεση, προκειμένου έτσι να αποθαρρύνονται οι επιθετικές
πρακτικές.
Η τρίτη μεγάλη Σχολή, και σε πλήρη αντίθεση με τις προηγούμενες, ήταν η
Νομικιστική Σχολή, που άνθισε τον 4οαιώνα. Σαν μία πρώιμη Πολιτιστική
Επανάσταση, απορρίπτει πλήρως τις πεποιθήσεις του παρελθόντος, και
ενδιαφέρεται μόνο να ενισχύσει το ρόλο του κράτους και να δυναμώσει το
στρατό του, με οποιοδήποτε τίμημα. Τα έθιμα και οι ηθικοί κανόνες πρέπει
να αντικατασταθούν από λεπτομερή νομοθεσία που θα καθορίζει επακριβώς
τα καθήκοντα κάθε κοινωνικής ομάδας, καθώς και τις ποινές για όσους τα
παραμελούν. Η γεωργία και ο πόλεμος είναι οι βασικές ασχολίες του
πληθυσμού, και ο ηγέτης έχει απεριόριστη εξουσία επάνω του.
Παράλληλα με τις τρεις μεγάλες Σχολές, υπήρξαν άλλες που ασχολούνται με
θέματα όπως ερωτήματα της λογικής ή της φιλοσοφίας, ή με εξειδικευμένα
θέματα όπως η γεωργία, ή τέχνη του πολέμου, η γεωμαντεία ή οι μαντικές
τέχνες.
Την περίοδο αυτή του έντονου αναβρασμού εμφανίζεται και η Σχολή του
Ταοϊσμού. Όπως και άλλες Σχολές, θεωρεί ότι το παρελθόν αποτελούσε μία
χρυσή περίοδο, ανατρέχοντας όμως ακόμα πιο πίσω κι από τον
Κομφουκιανισμός, σε ένα είδος επιστροφής στη Νεολιθική απλότητα και
αθωότητα. Η παραίνεση προς τον ηγέτη είναι να αγνοήσει την αυστηρότητα
του Κομφουκιανισμού, την αυστηρή ηθική του Μο και τη σκληρότητα των
Νομικιστών, προτιμώντας την αβίαστη δράση, ένα είδος laisez-faire. Η
2. Πορτραίτο του
Κομφούκιου από τον
Wu Daozi, καλλιτέχνη
της Δυναστείας Tang
(680–740)
7
παραίνεση προς τον απλό λαό είναι να προσπαθήσει να αντέξει αυτούς τους
δύσκολους καιρούς όσο καλύτερα μπορεί, να προσαρμόζεται διαρκώς σε ένα
συχνά εχθρικό περιβάλλον, και να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Αυτό, όμως,
που πραγματικά κάνει ξεχωριστό τον Ταοϊσμό, είναι η έντονη μυστικιστική
και εσωτεριστική του πλευρά, που φαίνεται να συνεχίζει μία μακρά
παράδοση αιώνων.
Το Ταό Τε Τσινγκ
ΟLao-Tzu
Ο πρώιμος Ταοϊσμόςμας είναι γνωστός από
δύο διάσημα έργα, το Tao Te Ching και το
Βιβλίο του Chuang Tzu. Το πρώτο αποδίδεται
παραδοσιακά στον Lao-Tzu, για τον οποίο
όμως γνωρίζουμε μόνο όσο αναφέρονται στο
Shih Chi («Ιστορικά Αρχεία»), που γράφτηκε
περίπου το 100 π.Χ. από τον Ssu-ma Ch-ien.
Εκεί αναφέρεται ότι το πατρώνυμο τουLao-
Tzu ήταν Li, τα μικρά του ονόματα ήταν Erh
και Tan, και ότι γεννήθηκε στο Ch’u, ένα
μικρόκρατίδιο στο κάτω μέρος της πεδιάδας
του Yangtze. Υπηρέτησε ως ιστορικός στην
Αυτοκρατορική Αυλή των Chou, το οποίο
σημαίνει ότι πρέπει να έζησε στην
πρωτεύουσα, δηλαδή στο Lo-yang.
Αν και το κείμενο δεν περιλαμβάνει
ημερομηνίες, αναφέρεται ότι ο Κομφούκιος
είχε συζητήσει με τον Lao-Tzu στη διάρκεια
μίας επίσκεψής του στο Lo-yang, επομένως
πρέπει να ήταν σύγχρονοι, με τον Lao-Tzu πιθανότατα μεγαλύτερο σε ηλικία.
Έτσι, πιθανολογείται ότι γεννήθηκε γύρω στο 600 π.Χ. Σύμφωνα με τη
βιογραφία, λίγο καιρό μετά τη συνάντησημε τον Κομφούκιο, ο Lao-Tzu,
βλέποντας την παρακμή της Δυναστείας των Chou, αποφάσισε να αποσυρθεί
από τα εγκόσμια. Ο Φύλακας του Δυτικού Περάσματος, ονόματι Kuan Yin ή
Yinxi, αναγνωρίζοντάς τον και διαβλέποντας ότι πιθανότατα ήταν ο
τελευταίος που θα έβλεπε ξανά τον ηλικιωμένο Δάσκαλο, τον παρακάλεσε να
του γράψει σε ένα μικρό βιβλίο τη διδασκαλία του πριν φύγει. Ο Lao-Tzu
δέχτηκε, και έγραψε ένα βιβλίο σε δύο μέρη που αποτελούνταν από 5.000
χαρακτήρες. Έπειτα, έφυγε. «Τι απέγινε μετά», σημειώνει ο ιστορικός,
«κανείς δεν γνωρίζει».
3 Πορτραίτο του Lao-Tzu
8
Οι ιστορικοί στην Κίνα και αλλού αντιμετώπιζαν πάντα με δυσπιστία αυτή
την αφήγηση, και πολλοί θεωρούν ότι ο Lao-Tzu ίσως και να είναι μυθική
μορφή. Πάντως, η εικόνα του γέρου φιλοσόφου να παραδίδει το έργο του
στον Φύλακα του Περάσματος αποτελεί αγαπημένο θέμα για τους ζωγράφους
εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Πολλοί υποθέτουν ότι το Tao Te Ching έχει γραφτεί από πολλούς
διαφορετικούς φιλοσόφους. Ο λόγος είναι ότι σε πολλά κεφάλαια, η γλώσσα
και οι χαρακτήρες διαφέρουν από παράγραφο σεπαράγραφο. Συνήθως, η
πρώτη παράγραφος φαίνεται να είναι και η αρχαιότερη, ενώ μετέπειτα
παράγραφοι φαίνεται να έχουν γραφτεί πιο πρόσφατα.
Το βιβλίο
Η λέξη Ching κυριολεκτικά σημαίνει «κανόνας», «κλασσικό βιβλίο» ή «βιβλίο
αναφοράς». Έτσι, η φράση «Tao Te Ching» μπορεί να μεταφραστεί ως «Το
κλασσικό Βιβλίο του Λόγου και της Αρετής». Επειδή η ονομασία Tao Te
Ching είναι η πιο ευρέως αναγνωρίσιμη, προτιμήθηκε να παραμείνει
αμετάφραστη.
Ο ίδιος ο τίτλος δόθηκε στο έργο εκ των υστέρων, και είναι ουσιαστικά μία
τιμητική προσφώνηση. Εναλλακτικά, το έργο αποκαλείται Daode Zhen Jing
(«Το αληθινά κλασσικό έργο περί της Οδού και της Ισχύος της Οδού») και
Wuqian Wen («Το κλασσικό έργο των 5.000 χαρακτήρων»).
Το έργο έχει βρεθεί σε διάφορες ανασκαφές, και το 1993 βρέθηκε η
παλαιότερη έκδοσή του, γραμμένη σε 800 κομμάτια μπαμπού και γραμμένη
πριν το 300 π.Χ. Το κείμενο αυτό περιλαμβάνει συνολικά 13.000 χαρακτήρες,
από τους οποίους 2.000 ταυτίζονται με τους γνωστούς του Tao Te Ching,
συμπεριλαμβανομένων μάλιστακαι 14 επιπλέον στροφών.
Εντούτοις, το βέβαιο είναι το Tao Te Ching είναι ένα ασυνήθιστα επίκαιρο
έργο που δύσκολα τοποθετείται από τον αναγνώστη σε ένα αυστηρά ιστορικό
πλαίσιο. Αυτό οφείλεται και σε μία ιδιαιτερότητά του: ενώ όλοι οι Κινέζοι
συγγραφείς της εποχής αναφέρονται σε ιστορικά ανέκδοτα και πρόσωπα
προκειμένου να στηρίξουν τις πεποιθήσεις τους, και συχνά διανθίζουν τις
σελίδες τους με ομιλούντα δέντρα ή ζώα, το Tao Te Ching, μοναδικόστην
Κινέζικη βιβλιογραφία, δεν περιλαμβάνει ούτε ένα όνομαή ιστορική
αναφορά. Ο αφηγητής και ο αναγνώστης είναι εξίσου ανώνυμοι, και το
κείμενο φαίνεται να αιωρείται μέσα σε ένα ιστορικό και νοητικό κενό,
γεγονός που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις δηλώσεις του, και που ενισχύει τη
διαχρονικότητά του. Αλλά και οι αρχές που πρεσβεύει βρίσκουν εφαρμογή
παντού – από τη διακυβέρνηση μίας χώρας μέχρι τη διοίκηση μίας
επιχείρησης και από την ανατροφή των παιδιών μέχρι τις σχέσεις με τους
άλλους ανθρώπους.
9
Βασικές έννοιες
Ταό
Η στροφή 25 ξεκινάει με τους στίχους:
«Πριν ακόμα γεννηθεί το σύμπαν,
Υπήρχε κάτι άμορφο, αλλά τέλειο,
Μοναχικό και σιωπηλό,
Απαράλλακτο και άπειρο,
Ειρηνικό και άδειο.
Είναι η μητέρα του σύμπαντος.
Αφού δεν ξέρω το όνομά του,
Το ονόμασα Ταό.»
Η λέξη Ταό μπορεί να μεταφραστεί ως: Λόγος,
Οδός, Δρόμος, Πνευματικό μονοπάτι, αλλά και
ως η πράξη της αφήγησης. Αν και δεν έχει φύλο,
εμφανίζει θηλυκά χαρακτηριστικά όπως ότι
γεννά και θρέφει όλα τα πλάσματα, γι’αυτό και
ονομάζεται και Μεγάλη Μητέρα. Θα μπορούσε
να μεταφραστεί και ως Θεός, σύμφωνα με τη
Χριστιανική θεώρηση, ή και ως Πνεύμα.
Δεν μπορεί να οριστεί, αφού δεν είναι κάτι στατικό ώστε να επιδέχεται
ορισμό. Έτσι, στο Βιβλίο του Chuang Tzu περιλαμβάνεται η εξής στροφή:
«Το Ταό δημιουργείται επειδή το βαδίζουμε.
Τα πράγματα γίνονται αυτό που τα αποκαλείς»
Η αδυναμία του ορισμού του με κάποιον «θετικό» τρόπο – π.χ. είναι το τάδε ή
το δείνα – οφείλεται στο γεγονός ότι το Ταό περιλαμβάνει τα πάντα. Όταν
όμως ονοματίζουμε κάτι, το αποκόπτουμε από τα υπόλοιπα, επομένως πάντα
κάτι μένει απ’έξω. Έτσι, αν πούμεότι το Ταό είναι το τάδε, αυτόματα το
ξεχωρίζουμε από ό,τι δεν περιλαμβάνεται στην έννοια του τάδε. Οπότε, δεν
είναι πλήρες πια, επομένως παύει να είναι το Ταό.
Για τους λόγους αυτούς, το Ταό μπορεί απλά να περιγραφεί. Αυτό είναι και
το θέμα του βιβλίου, το οποίο ασχολείται αποκλειστικά με την περιγραφή του
Ταό, καθώς και της δράσης και των εκδηλώσεών του στον κόσμο μας.
Η ετυμολογία της λέξης Ταό δεν είναι ξεκάθαρη. Σύμφωνα με τον Όττο, η
λέξη, όπως και άλλες παρόμοιες ιερές λέξεις – για παράδειγμα το Ινδουιστικό
Αομ – προέρχεται απλά από τον αυθόρμητο ήχο που ξεφεύγει από τα χείλη
του σαστισμένου ανθρώπου που αντικρίζει το θείο, χάνοντας τα λόγια του.
4. Το αρχαίο ιδεόγραμμα του Ταό
αποτελείται από ένα κεφάλι (με όρθια
μαλλιά, ο χαρακτήρας στα δεξιά) και
ένα δρόμο (ο χαρακτήρας στα
αριστερά). Έτσι, όλο μαζί θα μπορούσε
να μεταφραστεί ως «άνθρωπος βαδίζει
το δρόμο»
10
Τε
Κυριολεκτικά, η λέξη σημαίνει αρετή (με την έννοια της ιδιότητας που έχει
ένας ενάρετος άνθρωπος), αλλά και εσωτερικό σθένος, καθώς και ενέργεια ή
δύναμη. Επίσης, μπορεί να σημαίνει και την ηθική ακεραιότητα. Στο Tao Te
Ching, η λέξη Τε περιλαμβάνει γενικά τις ιδιότητες ενός ανθρώπου που ζει
σύμφωνα με το Ταό. Είναι, δηλαδή, οι αρετές που εμφανίζει κάποιος σαν
αποτέλεσμα της εναρμόνισής του με το Ταό, γι’αυτό και εδώ έχει μεταφραστεί
ως Αρετή. Με μία Χριστιανική θεώρηση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, αν
αντιστοιχούσαμε το Ταό με το Χριστιανικό Άγιο Πνεύμα, το Τε θα ήταν οι
Καρποί του Πνεύματος.
Γιν και Γιανγκ
Άλλες σημαντικές Αρχές του Ταό είναι η πίστη
ότι κάθε ζευγάρι αντιθέτων αποτελεί μία
ενότητα. Το Ταό περιλαμβάνει όλα αυτά τα
ζευγάρια αντιθέτων, τα γεννά, και τα ενοποιεί
ξανά μέσα του. Αυτά με τη σειρά τους
διαπερνούν την ιερή τριάδα που αποτελείται
από τον Ουρανό, τη Γη και το Άνθρωπο, ενώ όλα
τα υπόλοιπα πράγματα και πλάσματα του
κόσμου υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή ο
Άνθρωπος τους δίνει ονόματα, ξεχωρίζοντάς τα
έτσι το ένα από το άλλο(«Το να δίνεις ονόματα
γεννά τα μύρια πράγματα», στροφή 1). Η
διαδικασία αυτή αποτυπώνεται γλαφυρά στους
αρχικούς στίχους της στροφής 42:
«Το Ταό γεννά το Ένα.
Το Ένα γεννά τα Δύο.
Τα Δύο γεννούν τα Τρία.
Τα Τρία γεννούν τα μύρια.»
Τα ζεύγη αντιθέτων κωδικοποιούνται με το ζεύγος Γιν (θηλυκή αρχή,
περιλαμβάνει τις ιδιότητες: σκοτεινή, μαύρη, υποχωρητική, τρυφερή) και
Γιανγκ (αρσενική αρχή, περιλαμβάνει τις ιδιότητες: φωτεινός, λευκός,
ανυποχώρητος, σκληρός). Και τα δύο είναι απαραίτητο να συνυπάρχουν
αρμονικά για να υπάρχει υγεία, ενώ το ένα γεννά αδιάκοπα το άλλο, καθώς
το ένα εμπεριέχει το σπέρμα του άλλου, όπως φαίνεται και στο γνωστό
σύμβολο.
Αν και είναι και τα δύο εξίσου σημαντικά, εντούτοις το κείμενο κάνει μία
σαφή διάκριση υπέρ της θηλυκής, υποχωρητικής και τρυφερής αρχής,
θεωρώντας ότι μακροπρόθεσμα, πάντα υπερνικά την αρσενική, άκαμπτη
αρχή.
11
Αβίαστη δράση
Επίσης σημαντική είναι η Αρχή της αβίαστης δράσης (wei
wu wei), ή δράσης χωρίς δράση, ήμη-δράσης. Στο κείμενο
αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα προς μίμηση. Η μη-
δράση δεν πρέπει να θεωρείται ταυτόσημη με την αδράνεια.
Αντίθετα, είναι η δράση που προκύπτει φυσικά, αβίαστα
και αυθόρμητα, χωρίς δεύτερη σκέψη. Για την αποφυγή
οποιασδήποτε παρεξήγησης, προτιμήθηκε εδώ η μετάφραση
της αρχής αυτής ως «αβίαστη δράση» αντί για το πιο
συνηθισμένο«μη-δράση».
Η θέση της γνώσης
Εντύπωση προκαλεί η συχνά επαναλαμβανόμενη στο Tao
Te Ching απόρριψη της γνώσης. Στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας,
αυτό ακούγεται τουλάχιστον παράδοξο. Το τι εννοείται ως γνώση, όμως,
εξηγείται καθαρά από ένα απόσπασμα από το Βιβλίο του Chuang Tzu:
“Απαιτείται πολλή γνώση για να κατασκευαστούν τα τόξα, οι βαλλίστρες, τα
δίχτυα, τα βέλη κ.λπ., αλλά το αποτέλεσμα είναι πως τα πουλιά πετούν
τρομαγμένα όλο και ψηλότερα. Απαιτείται πολλή γνώση για να
κατασκευαστούν οι πετονιές, οι παγίδες, τα δολώματα και τα αγκίστρια, αλλά
το αποτέλεσμα είναι να σκορπίζουν τρομαγμένα τα ψάρια στο νερό.
Απαιτείται πολλή γνώση για να κατασκευαστούν οι παγίδες, οι θηλιέςκαι τα
δίχτυα, αλλά το αποτέλεσμα είναι ότι τα ζώα τρομάζουν και κρύβονται στα
έλη.
Με παρόμοιο τρόπο, απαιτείται πολλή επιδεξιότητα για να μπορεί κάποιος
να βγάζει λόγους, να δολοπλοκεί και να σχεδιάζει με στρατηγική την επόμενή
του κίνηση, να διαδίδει φήμες και να συζητά ατελείωτα, δήθεν προσπαθώντας
να βρει κοινό έδαφος με τον άλλο. Το αποτέλεσμα όμως είναι να
μπερδεύονται όλο και περισσότερο οιάνθρωποι με όλα αυτά.
Τα πάντα, λοιπόν, έχουν μπερδευτεί εξαιτίας της αναζήτησης της γνώσης.
Όλοι ξέρουν πώς να βρουν όσα δεν ξέρουν, αλλά όχι πώς να βρουν αυτό που
ήδη ξέρουν. Όλοι κατακρίνουν ό,τι δεν τους αρέσει, αλλά δεν ξέρουν πώς να
καταδικάσουν ό,τι είναι λάθος. Αυτό είναι που προκαλεί τόσο μπέρδεμα, και
δεν υπάρχει ούτε καν ένα έντομο ή ένα φύλλο που να μην έχει χάσει την
εσωτερική του φύση. Οι καλοί και ειλικρινείς άνθρωποι αγνοούνται, ενώ οι
δειλοί κόλακες προοδεύουν. Η ήρεμη, αβίαστη δράση παραγκωνίζεται, και οι
άνθρωποι απολαμβάνουν να επιχειρηματολογούν ατέρμονα. Και όλα αυτά
επειδή όλα έχουν πέσει θύματα της αναζήτησης της γνώσης.”
5. Οι μοναχοί Ζεν
αναπαριστούν την αρχή
της αβίαστης δράσης ως
έναν κύκλο.
12
Για το λόγο αυτό, η λέξη γνώση έχει μεταφραστεί εδώ ως «στείρα γνώση», για
να υποδηλώνεται το συγκεκριμένο είδος γνώσης που παραλύει και μπερδεύει
τον άνθρωπο και τη φύση.
Tai Chi
Το Tai Chi είναι η σωματική έκφραση των αρχών του Ταό. Σύμφωνα με το
θρύλο, το επινόησε ένας μοναχός που παρακολούθησε ένα φίδι να πολεμά
ένα πουλί. Αν και το φίδι δεν έχει χέρια για να σπρώξει το πουλί, ή πόδια για
να το κλωτσήσει, κατάφερε να το διώξειχρησιμοποιώντας όλο το σώμα του
σαν να ήταν μία ενότητα.
Το Tai Chi στηρίζεται στην αρχή ότι το
σώμα δεν πρέπει να έχει καμία
αντίσταση στις πιέσεις του αντιπάλου.
Εξουδετερώνει κάθεεπίθεση με απλές
περιστροφικές κινήσειςπου οδηγούν
τον αντίπαλο να χάσει την ισορροπία
του, χωρίς να χρειαστεί να εξασκηθεί
καμία δύναμη. Απαραίτητη
προϋπόθεση για τη σωστή εφαρμογή
του είναι η απόλυτη χαλάρωσηκαι
ευκαμψία, ώστε το σώμα να μπορεί να
υποχωρήσειαστραπιαία προς την
κατεύθυνση που θα του επιτρέψει να
αδρανοποιήσει την επίθεση του
αντιπάλου, σύμφωνα με τους στίχους:
«Όταν δύο μεγάλες δυνάμεις
συναντώνται στη μάχη, Κερδίζει
πάντα αυτή που ξέρει πώς να
υποχωρεί.» (στροφή 69).
Γενικά, η επίδραση του Tao Te Ching είναι πολύ έντονη στο Tai Chi, κάτι που
φαίνεται και στη σχετική βιβλιογραφία. Έτσι, για παράδειγμα, συχνά
απαντάται το κείμενο της στροφής50 όπου αναφέρεται ότι ο Σοφός, ακόμα
και όταν αντιμετωπίζει τίγρεις και ρινόκερους και απειλείται από
οπλισμένους εχθρούς, παραμένει απόλυτα χαλαρός απέναντί τους και δεν
φέρει καμία αντίσταση στο σώμα. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται το ιδανικό
παράδειγμα του πώς πρέπει να είναι όποιος ασκεί το Tai Chi.
6. Ο Master Yang Chengfu στη στάση
Single Whip, φωτογραφία του 1931
13
Εκτός από την εφαρμογή του στην αυτοάμυνα, το Tai Chi περιλαμβάνει μία
σειρά από ασκήσεις που εκτελούνται με ένα σχεδόν χορευτικό τρόπο και
αποσκοπούν στην ευεξία και ευλυγισίατου σώματος, καθώς και στη
διατήρηση της καλής του υγείας και φυσικής κατάστασης. Και εδώ, η έμφαση
δίνεται στην απόλυτη χαλαρότητα του σώματος, με σκοπό την επιστροφή του
σε νηπιακή, ει δυνατόν, κατάσταση, όταν το σώμα είναι απόλυτα τρυφερό και
ανθεκτικό, όπως περιγράφεται στη στροφή 55. Με τον τρόπο αυτό, πιστεύεται
ότι εξασφαλίζεται η ευζωία και μακροζωία του ανθρώπου.
Η Μετάφραση
Τα Κλασσικά Κινέζικα, η γλώσσα στην οποία γράφτηκε το Tao Te Ching,
είναι ασυνήθιστα λακωνικά και συμπυκνωμένα ως γλώσσα. Για το λόγο αυτό,
οι διάφοροι μεταφραστές βρίσκονται σε δίλημμα: αν μεταφράσουν κατά λέξη,
το αποτέλεσμα θα είναι δυσνόητο για το σημερινό Δυτικό αναγνώστη. Αν
όμως πλατειάσουν, χάνεται η έξοχη ποίηση με τους σύντομους, αξιωματικούς
αφορισμούς – αυτό δηλαδή που κάνει το Tao Te Ching τόσο γοητευτικό.
Το δίλημμα αυτό φαίνεται ξεκάθαρα με ένα παράδειγμα: στο Κομφουκιανικό
Βιβλίο των Τελετώναναφέρεται πως ο Βασιλιάς T’ang, ιδρυτής της Δυναστείας
των Shang, έχει μία επιγραφή στο μπάνιο του που αποτελείται από εννέα
χαρακτήρες. Αυτοί μεταφράζονται κυριολεκτικά ως εξής:
«Αν καθημερινή ανανέωση
Καθημερινή καθημερινή ανανέωση
Ξανά καθημερινή ανανέωση».
Το αποτέλεσμα της αντίφασης μεταξύ της λακωνικής γραφής (όλο το κείμενο
χρησιμοποιεί μόλις τέσσερεις χαρακτήρες συνολικά) και της τριπλής
επανάληψης είναι αισθητικά εντυπωσιακό, αλλά η μετάφραση γίνεται πολύ
πιο ξεκάθαρη κάπως έτσι: «Με ένα μπάνιο την ημέρα θα ανανεώνεσαι
καθημερινά – θα νιώθεις κάθε μέρα καινούριος άνθρωπος».
Σαν αποτέλεσμα, διάφοροι μεταφραστές έχουν επιλέξει διαφορετικές
προσεγγίσεις, από την αυστηρή κατά λέξη μετάφραση των Addiss και
Lombardo, μέχρι την ποιητική μετάφραση του Mitchell.
14
Η μετάφραση αυτή, λοιπόν, γεννήθηκε από μία ανάγκη. Ενώ, δηλαδή, σε
άλλες γλώσσες υπάρχουν μεταφράσεις που να βαδίζουν μία μέση οδό, που να
δίνει έμφαση στη μετάδοση του νοήματος του κειμένου, χωρίς όμως να
παρεκκλίνουν σημαντικά από αυτό, στα ελληνικά δεν βρήκα κάτι τέτοιο. Οι
διαθέσιμες μεταφράσεις ήταν είτε κυριολεκτικές, σε σημείο που να είναι
δυσνόητες στον αναγνώστη - όπως του Σωκράτη Σκαρτσή – είτε ποιητικές
μεταφορές του περιεχομένου. Έγινε, λοιπόν, μία προσπάθεια να καλυφθεί
αυτή η ανάγκη, οπότε συνειδητά θυσιάστηκε η απόλυτη πιστότητα στο βωμό
της εύκολης κατανόησης. Ταυτόχρονα, όμως, καταβλήθηκε προσπάθεια να
μη χαθεί η χαρακτηριστικά κομψή λιτότητα φράσεων όπως η παρακάτω, με
την οποία ανοίγει η στροφή 56:
«Όσοι ξέρουν, δεν μιλούν.
Όσοι μιλούν, δεν ξέρουν.»
Ως βάση της μετάφρασης πήρα διάφορες μεταφράσεις, στα ελληνικά και
αγγλικά. Καθοριστική υπήρξε η μετάφραση των Addiss και Lombardo, που
έχει την ιδιαιτερότητα να έχει τις λέξεις και στα κινέζικα. Αυτά παρατίθενται
ως παράρτημα στο τέλος που εξηγεί την ερμηνεία κάθε λέξης, προσφέροντας
ταυτόχρονα εναλλακτικούς τρόπους μετάφρασης.
Στη συνέχεια, έγιναν δύο μεταφράσεις: η μία κατά λέξη, με εναλλακτικές
αναγνώσεις για τις διάφορες έννοιες (χειρόγραφη). Και μετά, η τελική
μετάφραση που βρίσκεται εδώ, η οποία έχει προσπαθήσει να ακολουθήσει τη
γενική δομή της πρώτης, αλλά με τη ρευστότητα που έκρινα ότι έλειπε από
πολλές άλλες μεταφράσεις, με σκοπό να γίνει πιο προσιτή.
Πρέπει να προσθέσω ότι συμπεριέλαβα πολλές έννοιες που έχω συναντήσει
στη βιβλιογραφία για το Tai Chi, χρησιμοποιώντας τις έννοιες που
συνάντησα εκεί. Το Tai Chi προσφέρει ένα συγκεκριμένο τρόπο ανάγνωσης
που συνδυάζει τις πιο πνευματικές έννοιες με τις πιο γήινες, έτσι νομίζω ότι η
συνδρομή του ήταν σημαντική προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή
προσιτότητα.
Τέλος, ο αναγνώστης πρέπει να θυμάται κατά την ανάγνωση ότι το ίδιο το
κείμενο ενθαρρύνει τις εναλλακτικές – ακόμα και αντιφατικές – ερμηνείες.
Αυτή είναι και η αξία του.
15
16
1.
Το Ταό που περιγράφεται με λόγια,
Δεν είναι το αιώνιο Ταό.
Τα πλάσματα με όνομα δεν μπορούν
Ναονομάσουν το αιώνιο όνομα.
Το να δίνεις ονόματαγεννά τα μύρια πράγματα.
Όταν αδειάσεις από επιθυμίες, μπορείς να δεις το μυστήριο.
Όσο είσαι γεμάτος επιθυμίες, μπορείς να δεις μόνο τις εκφάνσεις του.
Τα δύο αυτά έχουν την ίδια πηγή, αλλά διαφορετικό όνομα.
Η πηγή τους είναι το βάθος – βάθος μέσα στο βάθος.
Αυτή είναι η πύλη για την κατανόηση των μυστηρίων.
2.
Όταν οι άνθρωποι ονομάζουν κάτι όμορφο,
Κάτι άλλο γίνεται άσχημο.
Όταν οι άνθρωποι ονομάζουν κάτι καλό,
Κάτι άλλο γίνεται κακό.
Αυτό που υπάρχει και αυτό που δεν υπάρχει,
Συνεχώς γεννούν το ένα το άλλο.
Το δύσκολο στηρίζεται στο εύκολο.
Το μακρύ μετριέται από το κοντό.
Το ψηλό ορίζεται απότο χαμηλό.
Ο ήχος γίνεται αρμονία μέσα από τη φωνή.
Το πρινκαι το μετά ακολουθούν το ένα το άλλο.
Έτσι, ο Σοφός αφοσιώνεται στην Αβίαστη Πράξη,
Διδάσκει χωρίς να μιλάει.
Τα μύρια πράγματα έρχονται, αλλά δεν τα επιδιώκει.
Εξαφανίζονται, αλλά δεν τα αποζητά.
Δρα χωρίς να περιμένει ανταπόδοση,
Και όταν ολοκληρώνει το έργο του, το ξεχνά.
Γι’αυτό και το έργο του ζει αιώνια.
17
3.
Οι υπερβολικές τιμέςστους ήρωες,
Κάνει τους ανθρώπους να νιώθουναδύναμοι.
Οι υπερβολικές τιμές στα πλούτη,
Κάνει τους ανθρώπους ναγίνονται κλέφτες.
Μην επιδεικνύεις ό,τι ποθούν οι άνθρωποι,
Και οι καρδιές τους δεν θα σκανδαλίζονται.
Γι’αυτό, ο Σοφόςκυβερνά
Αδειάζοντας τις καρδιές των ανθρώπων,
Και γεμίζοντας τις κοιλιές τους.
Μειώνοντας τη φιλοδοξία τους,
Και δυναμώνοντας την αποφασιστικότητά τους.
Βοηθά τους ανθρώπους να ξεχάσουν
Όσα νομίζουν ότι ξέρουν και όσα επιθυμούν,
Και μπερδεύει όσους νομίζουν ότι ξέρουν πολλά.
Εξασκώντας την Αβίαστη Πράξη,
Διατηρεί τη φυσικήτάξη.
4.
Το Ταό είναι σαν ένα πηγάδι:
Το χρησιμοποιείς συνεχώς,
Αλλά είναι ανεξάντλητο.
Δεν έχει τέλος,
Αλλά είναι η αρχή των πάντων.
Στομώνει τις κοφτερές ακμές,
Λύνει τους κόμπους,
Απαλύνει την εκτυφλωτική λάμψη,
Γίνεται ένα με τη σκόνη του κόσμου.
Είναι κρυμμένο, αλλά πάντα παρόν.
Ταΐζει όλα τα πλάσματα, αλλά δεν ξέρω ποιος το τρέφει.
Είναι παλαιότερο κι από τοπαλαιότεροπλάσμα.
18
5.
Το Ταό δεν μεροληπτεί,
Αλλά δέχεταιτόσο το καλό, όσο και το κακό.
Ο Σοφός δεν μεροληπτεί,
Αλλά δέχεται τόσο τους αμαρτωλούς
όσο και τους αγίους.
Το Ταό είναι σαν ένα φυσερό:
Κενό, αλλά γεμάτο δυνατότητες.
Όσο πιο πολύ το χρησιμοποιείς,
Τόσα περισσότερασου δίνει.
Όμως, όσο περισσότερο μιλάς γι’αυτό,
Τόσο λιγότερο το κατανοείς.
6.
Το Θηλυκό Πνεύμα είναι αθάνατο.
Ονομάζεται Μεγάλη Μητέρα,
Επειδήγεννά τα μύρια πράγματα.
Η είσοδος σε αυτήν
Ονομάζεται ρίζα του Ουρανού και της Γης.
Ατελείωτη ροή ανεξάντλητης ενέργειας.
7.
Ο Ουρανός κι η Γη είναι αιώνια.
Γιατί είναι αιώνια;
Επειδή υπάρχουν για τους άλλους.
Έτσι, κι ο Σοφός
Μένει πίσω, και γι’αυτό είναι μπροστά.
Αποστασιοποιείται από τους ανθρώπους,
Γι’αυτό και είναι ένα με αυτούς.
Είναι τέλεια ολοκληρωμένος,
Επειδή έχει παραμερίσει τον εγωισμό του.
19
8.
Η ιδανική τελειότητα είναι να είναι κάποιος σαν το νερό,
Που θρέφειτα πάντα χωρίς να απαιτεί τίποτε.
Είναι ευχαριστημένο να λιμνάζει στα χαμηλά μέρη
Που οι άνθρωποι περιφρονούν,
Και έτσι μοιάζει στο Ταό.
Να ζεις σε ένα καλό μέρος,
Να διατηρείς βαθύ το λογισμό σου,
Να φέρεσαι καλά στους άλλους,
Να τηρείς το λόγο σου,
Να κυβερνάς με δίκαιους κανόνες,
Να δουλεύεις όταν πρέπει, όσο πρέπει.
Όταν είσαι ευχαριστημένος με το να είσαι απλά ο εαυτός σου,
Και δεν τον συγκρίνειςμε τους άλλους, ούτε τους ανταγωνίζεσαι,
Δεν θα κάνεις λάθος.
9.
Αν γεμίσεις υπερβολικά ένα δοχείο, θα ξεχειλίσει.
Αν ακονίσεις υπερβολικά ένα μαχαίρι, θα στομώσει.
Όταν γεμίσεις ένα ολόκληρο δωμάτιο με χρυσό και νεφρίτη,
Δύσκολα θα το προστατεύσεις από τους κλέφτες.
Ο πλούτος κι η υπερηφάνεια προκαλούν λάθη.
Όμως, το να ξέρεις πότε να σταματήσεις,
Είναι ο Δρόμος του Ουρανού.
20
10.
Μπορείς να ισορροπήσεις τη ζωτική σου ενέργεια,
Και να αγκαλιάσεις αχώριστα το Ένα;
Μπορείς να ελέγξεις την ανάσα σου
Και να την κάνεις απαλή σαν του μωρού;
Μπορείςνα καθαρίσεις την εσωτερική σου ματιά
Μέχρι να βλέπεις μόνο Φως;
Μπορείς να αγαπάς τους ανθρώπους
Και να τους οδηγείς χωρίς να τους επιβάλλεσαι;
Μπορείς να διεκπεραιώσεις τις σημαντικές υποθέσεις,
Αφήνοντας τα πράγματα να εξελιχθούν από μόνα τους;
Η υπέρτατη αρετή είναι
Το να γεννάς χωρίς να νιώθεις ότι σου ανήκει αυτό που γέννησες,
Να χαίρεσαι κάτι χωρίς να νιώθεις τηνανάγκη να το κατέχεις,
Να δρας χωρίς να απαιτείς ανταμοιβή,
Να καθοδηγείς τους ανθρώπους, χωρίς να τους επιβάλλεσαι.
11.
Οι ακτίνες του τροχού ενώνονται στη ρόδα,
Αλλά η χρησιμότητά της έγκειται στον κενό χώρο ανάμεσάτους.
Ο πηλός φτιάχνει ένα κανάτι,
Αλλά η χρησιμότητά του έγκειται στο κενό μέσα του.
Το ξύλο χτίζει τους τοίχους του σπιτιού,
Αλλά η χρησιμότητά του έγκειταιστον κενό χώρο μέσα στον οποίο ζούμε.
Έτσι, εργαζόμαστε με αυτό που Είναι,
Αλλά χρησιμοποιούμε αυτό που Δεν Είναι.
21
12.
Τα πολλά χρώματα τυφλώνουν το βλέμμα,
Οι πολλοί ήχοι κουφαίνουν το αυτί,
Οι πολλές γεύσεις μουδιάζουν τη γλώσσα,
Οι πολλές σκέψεις θολώνουντο μυαλό,
Οι πολλές επιθυμίες μαραζώνουν την καρδιά.
Γι’αυτό, ο Σοφός
Παρατηρεί τον κόσμο, αλλά εμπιστεύεται την εσωτερική του ενόραση.
Επιτρέπει στα πράγματα να πάνε και να έρθουν,
Κι η καρδιά του είναι ανοιχτή σαν τον Ουρανό.
13.
Η επιτυχία είναι εξίσου επικίνδυνη με την αποτυχία.
Η ελπίδα είναι εξίσου μάταιη με το φόβο.
Τι σημαίνει ότι η επιτυχία είναι εξίσου επικίνδυνη με την αποτυχία;
Είτε ανεβαίνεις είτε κατεβαίνεις μία σκάλα,
Βρίσκεσαι σε αστάθεια.
Όταν όμως πατάς με τα δυο σου πόδια σταθερά στο έδαφος,
Δεν κινδυνεύεις να πέσεις.
Τι σημαίνει ότι η ελπίδα είναι εξίσου μάταιη με το φόβο;
Η ελπίδα κι ο φόβος είναι και ταδύο φαντάσματα
Που γεννούνται από τη λάθος θεώρηση του εαυτού μας.
Αν βλέπουμε με ειλικρίνεια τον εαυτό μας,
Τι έχουμε να φοβηθούμε;
Δες τον κόσμο εξίσου καθαρά με τον εαυτό σου.
Έχε πίστη στο πώς είναι τα πράγματα.
Αγάπησε τον κόσμο σαν τον εαυτό σου.
Τότε θα μπορέσεις να νοιαστείς για όλα τα πράγματα.
22
14.
Αν το αναζητήσεις με το βλέμμα, δεν θα το δεις.
Αν το αφουγκραστείς, δεν θα το ακούσεις.
Αν απλώσεις το χέρι σουπρος αυτό, δεν θα το πιάσεις.
Από επάνω, δεν είναι λαμπερό.
Από κάτω, δεν είναι σκοτεινό.
Επιστρέφει όλα τα πράγματα στη ρίζα τους,
Εκεί όπου δεν υπάρχει τίποτε.
Όταν το συναντάς στο δρόμο, δεν βλέπειςπού αρχίζει.
Όταν το ακολουθείς, δεν βλέπειςπού τελειώνει.
Δεν μπορείς να το γνωρίσεις,
Αλλά μπορείς να το ζήσεις.
Απλά κατανόησε από πού προέρχεσαι:
Αυτή είναι η ουσία της Σοφίας.
15.
Οι αρχαίοι ακολουθούσαν το Ταό.
Ήταν θαυμαστοί, βαθυστόχαστοι και οξύνοες.
Τόσο, που δεν έχουμε τρόπο να τους περιγράψουμε.
Μπορούμε μόνο να περιγράψουμε την εμφάνισή τους.
Ήταν προσεκτικοί, σαν κάποιοςπου βαδίζει επάνω σε ένα παγωμένο ρυάκι.
Έτοιμοι για δράση, σαν κάποιος που διασχίζει τις γραμμές του εχθρού.
Ευγενικοί, σαν καλεσμένοι.
Υποχωρητικοί, σαν τον λιωμένο πάγο.
Αφορμάριστοι, σαν ένα κομμάτι ξύλο.
Δεκτικοί, σαν μία πεδιάδα.
Καθαροί, σαν ένα ποτήρι νερό.
Έχεις την υπομονή να περιμένεις
Μέχρι να κατακάτσει η λάσπη και να καθαρίσει το νερό;
Μπορείς να παραμείνεις ήρεμος
Μέχρι η κατάλληλη δράση να εμφανιστεί από μόνη της;
Επειδή ο Σοφός δεν αναζητά την εκπλήρωση των επιθυμιών του,
Δεν ψάχνει κάτισυγκεκριμένο, και δεν περιμένει τίποτε.
Γι’αυτό και είναι ανοιχτός σε όλα όσα έρχονται.
23
16.
Άδειασε το μυαλό σου από τις σκέψεις.
Γαλήνεψε την καρδιά σου.
Παρακολούθησετις δραστηριότητεςόλων των ζωντανών πλασμάτων,
Αλλά αναλογίσου και την επιστροφή τους.
Όλα τα πλάσματα μεγαλώνουν,
Αλλά στο τέλος επιστρέφουν πάντα στη ρίζα τους.
Εκεί βρίσκεται η ειρήνη.
Αν δεν καταλαβαίνεις την πηγή των πραγμάτων,
Θα νιώθεις πάντα μπέρδεμα και θλίψη.
Όταν όμως κατανοήσεις από πού προέρχεσαι,
Αναγκαστικά αποκτάς ανοχή.
Διασκεδάζεις με τη ζωή,
Και γίνεσαι σαν την καλόκαρδη γιαγιά,
Και σαν τον ευγενή βασιλιά.
Βυθισμένος μέσα στο θαύμα του Ταό,
Μπορείς να αντιμετωπίσεις ό,τι σου φέρει η ζωή.
Και όταν έρθει ο θάνατος, είσαι έτοιμος γι’αυτόν
17.
Όταν κυβερνιούνται σοφά οιάνθρωποι,
Σπάνια θυμούνται ότι υπάρχει Κυβερνήτης.
Το επόμενο καλύτερο,
Είναι ένας αγαπητός Κυβερνήτης.
Έπειτα, ένας Κυβερνήτης τον οποίο φοβούνται οι άνθρωποι.
Και το χειρότερο είναι
Ένας Κυβερνήτης μισητός από τους ανθρώπους.
Αν ο Κυβερνήτης δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους,
Τους κάνει αναξιόπιστους.
Επειδή ο Σοφός δεν μιλάει πολύ, αλλά προτιμά τη δράση,
Όταν ολοκληρωθεί το έργο,
Οι άνθρωποι λένε, «Κοίτα τι καταφέραμε να κάνουμε μόνοι μας!»
24
18.
Όταν ξεχνιέται το μεγάλο Ταό,
Εμφανίζεται η ανάγκη για καλοσύνη και ευσέβεια.
Όταν ξεχνιέται η φυσική νοημοσύνη του σώματος,
Γεννιέται η ανάγκη για την εκπαίδευση και την εξυπνάδα.
Όταν δεν υπάρχει ειρήνη στην οικογένεια,
Μεγαλώνουν οι φιλίες με άτομα έξω από αυτήν.
Όταν μία χώρα αποδιοργανώνεται,
Εμφανίζεται οπατριωτισμός.
19.
Μη γεμίζεις το νου σου με στείρες γνώσεις,
Και θα θυμηθείς τη φυσική σου σοφία.
Μην ασχολείσαι με το τι πιστεύουν οι άλλοι ότι είναι ηθικό,
Και θα είσαι πολύ πιο ευτυχισμένος.
Μην είναι το μόνο σου μέλημα το κέρδος,
Και θα χαθούν οι κλέφτες.
Γίνε απλός και καλλιέργησε τον εαυτό σου,
Σβήνοντας μέσα σου τις επιθυμίες.
25
20.
Σταμάτανα σκέφτεσαι υπερβολικά,
Επειδή αυτό οδηγεί στη θλίψη.
Τι διαφορά έχει το Ναι από το Όχι;
Τι διαφορά έχει η επιτυχία από την αποτυχία;
Το νόημα έχει να τιμάς ό,τι τιμούν κι οι άλλοι,
Και να φοβάσαι ό,τι φοβούνται;
Ανοησία!
Οι άνθρωποι ντύνονταιχαμόγελα
Σαν να πηγαίνουν σε καρναβάλι.
Μόνο εγώ παραμένω ατάραχος κι ανέκφραστος
Σαν μωρό που δεν ξέρει ακόμα να χαμογελάει.
Οι άλλοι έχουν ό,τι χρειάζονται,
Αλλά εγώδεν έχω τίποτε.
Περιπλανιέμαι σαν άστεγος,
Και το μυαλό μου είναι άδειο από σκέψεις κι έγνοιες,
Σαν να ήμουν χαζός.
Οι άλλοι δείχνουν τόσο φωτεινοί,
Αλλά εγώ τόσο σκοτεινός.
Οι άλλοι δείχνουν τόσο έξυπνοι,
Αλλά εγώ τόσο ανόητος.
Οι άλλοι δείχνουν να έχουν ένα σκοπό,
Αλλά εγώ παρασέρνομαι εδώ και κει.
Σαν ένα κύμα στους ωκεανούς,
Και σαν τον άνεμο,
Περιπλανιέμαι άσκοπαόπου με πάει το Ταό.
Είμαι διαφορετικόςαπό τους άλλους,
Επειδή πίνω από το στήθος της Μεγάλης Μητέρας.
26
21.
Όταν οΣοφός έχει συνέχειαστο μυαλό του
Την εναρμόνιση με το Ταό,
Τότε εμφανίζεται η υπέρτατη Αρετή(Τε).
Το Ταό είναι άπιαστο,
Άρα πώς μπορεί το μυαλό του να εναρμονιστεί με αυτό;
Επειδή δεν προσκολλάται σε ιδέες.
Το Ταό είναι σκοτεινό και ανεξήγητο,
Άρα πώς μπορεί να φωτίσει το Σοφό;
Επειδή ο Σοφός του το επιτρέπει,
Ανοίγοντας τον εαυτό του σε αυτό.
Πριν ακόμα υπάρξει ο χώρος κι ο χρόνος,
Υπήρχε το Ταό.
Είναι πέρα από την ύπαρξη και την ανυπαρξία.
Πώς τα ξέρω όλα αυτά;
Κοιτώντας μέσα μου, τα βλέπω.
27
22.
Αν θες να γεμίσεις,
Πρέπει πρώτα να αφήσεις τον εαυτό σου να αδειάσει.
Αν θες να ισιώσεις,
Πρέπει πρώτα να αφήσεις τον εαυτό σου να στραβώσει.
Αν θες να ξαναγεννηθείς,
Πρέπει πρώτα να αφήσεις τον εαυτό σου να πεθάνει.
Αν θες να αποκτήσεις τα πάντα,
Πρέπει πρώτα να αφήσεις τον εαυτό σου να χάσει τα πάντα.
Επειδή ζει μέσα στο Ταό,
Ο Σοφός γίνεται παράδειγμα για όλους.
Επειδή δεν επιδεικνύεται,
Οι άνθρωποι μπορούν να δουν το φως του.
Επειδή δεν προσπαθεί να αποδείξει κάτι,
Οι άνθρωποι ξέρουν ότι μπορούν να εμπιστευθούν το λόγο του.
Επειδή δεν ξέρει ποιος είναι,
Οι άνθρωποι μπορούν να δουν τον εαυτό τους μέσα του.
Επειδή δεν έχει κάποιο στόχο,
Πετυχαίνει σε ό,τι κάνει.
Όταν οι αρχαίοι Σοφοί έλεγαν,
«Αν θες να αποκτήσεις τα πάντα,
Πρέπει πρώτα να αφήσεις τον εαυτό σου να χάσει τα πάντα»,
Κυριολεκτούσαν.
Μόνο χάνοντας τον εαυτό σου μέσα στο Ταό
Μπορείς να είσαι πλήρως ο εαυτός σου.
28
23.
Να εκφράζεις αυτό που θες, και μετά να σιωπάς.
Έτσι φέρεται κι η φύση:
Όταν φυσάει, δεν φυσάει για πάντα.
Όταν βρέχει, δεν βρέχει για πάντα.
Όταν φύγουν τα σύννεφα, λάμπει πάλι ο ήλιος.
Αν ο Ουρανός κι η Γη δεν φυσάνε και δεν βρέχουν για πολύ,
Πόσο μάλλον ο άνθρωπος;
Αν ανοίξειςτον εαυτό σου στο Ταό,
Γίνεσαι ένα με αυτό,
Και το εκφράζεις πλήρως.
|
 | | | | | | | | Στατιστικά στοιχεία | | | | | Σχόλια: 0
Στα αγαπημένα: 0
| | | | | | | |
|
