| |
[align=right][I]«Είμαι τρεις φορές ξένος: στην Αυστρία γιατί είμαι Βοημός, στη Γερμανία γιατί είμαι Αυστριακός και στον κόσμο ολόκληρο γιατί είμαι Εβραίος».[/I]
[/align][B]Ο Γκούσταβ Μάλερ (Gustav Mahler, 7 Ιουλίου 1860 - 18 Μαΐου 1911) ήταν Αυστριακός συνθέτης της ύστερης ρομαντικής μουσικής και ένας από τους κορυφαίους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του. Συνέθεσε κυρίως συμφωνίες και μελοποίησε τραγούδια.
Έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ύστερο - ρομαντικούς συνθέτες, αν και η μουσική του δεν έγινε ποτέ πλήρως αποδεκτή από το μουσικό καθεστώς της Βιέννης κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τα έργα του χαρακτηρίστηκαν αρχικά ως «εκκεντρικά», ενώ κατά άλλους εξέφραζαν το γερμανικό μοντερνισμό, ωστόσο μόνο κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του γνώρισαν ευρύτερη απήχηση. Ο Μάλερ συνέθεσε κατά κύριο λόγο συμφωνίες και λήντερ (Lieder=τραγούδια), ωστόσο η προσέγγισή του στο τελευταίο αυτό είδος κατέστησε συχνά δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ των ορχηστρικών ειδών του Ληντ, της συμφωνίας και του συμφωνικού ποιήματος. [/B]
Ο Μάλερ υπήρξε γόνος γερμανόφωνης οικογένειας Εβραίων Εσκενάζι, στην πόλη Καλίστχ της Βοημίας, τότε επαρχίας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, και νυν περιοχή της Τσεχίας. Ήταν το δεύτερο από δώδεκα παιδιά, από τα οποία μόνο τα έξι επέζησαν.
Ο νεαρός Γκούσταβ γοητευόταν με κάθε είδος μουσικής. Στα τρία του μαγεύτηκε τόσο από μια στρατιωτική μπάντα ώστε το ‘σκασε από το σπίτι του και ακολούθησε τους στρατιώτες από μακριά μέχρι που κάποιος τον πρόσεξε και τον γύρισε πίσω. Άρχισε μαθήματα πιάνου και οι Εβραίοι γονείς του έπεισαν το ιερέα της περιοχής να τον αφήσει να ψέλνει στην καθολική παιδική χορωδία.
[B]Ο Μάλερ άρχισε να συνθέτει στην εφηβεία του, αλλά αφού αποφοίτησε από το Ωδείο και το Πανεπιστήμιο της Βιέννης κατάλαβε ότι η σύνθεση δεν πλήρωνε το νοίκι. Αποφάσισε να γίνει διευθυντής ορχήστρας. Ξεκίνησε με μια μικρή ορχήστρα σε ένα δευτεροκλασάτο θέρετρο όπου ανάμεσα στις δουλειές του ήταν να στήνει τα αναλόγια και να μαζεύει τα καθίσματα. Το 1889 έγινε αρχιμαέστρος στη Βουδαπέστη όπου στην πρεμιέρα του Λόενγκριν, το υποβολείο άρπαξε φωτιά. Ο Μάλερ συνέχισε να διευθύνει ενώ οι φλόγες τύλιγαν τη σκηνή κι ο καπνός γέμιζε την οροφή. Όταν έφτασε η πυροσβεστική η ορχήστρα σταμάτησε για όσο χρόνο χρειάστηκε να σβήσει η πυρκαγιά κι έπειτα ξανάρχισε από το σημείο όπου είχε διακόψει.
Το 1897, ο Μάλερ σε ηλικία τριάντα επτά ετών, δέχθηκε τη θέση του αρχιμουσικού στην Όπερα της Βιέννης. Η θέση αυτή είχε το μεγαλύτερο κύρος σε ολόκληρη την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, καθώς το συγκεκριμένο αξίωμα θεωρείτο "αυτοκρατορικό" και τελούσε υπό την προστασία του Αυστροουγγρικού νόμου, κατά συνέπεια δεν προσφερόταν σε Εβραίους. Ο Μάλερ, ο οποίος δεν υπήρξε ποτέ του ένθερμος Εβραίος, είχε εγκαίρως μεταστραφεί στον Ρωμαιοκαθολικισμό.
Ο Μάλερ κράτησε τη θέση του Διευθυντή της Όπερας έως το 1907 και μεταμόρφωσε το σχετικά συντηρητικό ρεπερτόριο της και ανύψωσε κατά πολύ το επίπεδο των καλλιτεχνικών της κριτηρίων, "επιβάλλοντας" τις επιλογές του τόσο στους καλλιτεχνικούς συντελεστές, όσο και στο κοινό.
Επί των ημερών του Μάλερ, η Βιέννη ήταν μία από τις μεγαλύτερες πόλεις παγκοσμίως και μια από τις σημαντικότερες πρωτεύουσες της Κεντρικής Ευρώπης. Αποτελούσε το λίκνο μιας σημαντικότατης καλλιτεχνικής και διανοητικής δραστηριότητας και την γενέτειρα σημαντικών ζωγράφων όπως ο Γκούσταβ Κλιμτ και ο Έγκον Σίλε. Ο Μάλερ γνώριζε πολλούς από αυτούς τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες. Ο Μάλερ εργαζόταν στην Όπερα επί εννέα μήνες ετησίως, έχοντας μόνο τα καλοκαίρια ελεύθερο χρόνο για να συνθέτει. Τα καλοκαίρια εκείνα παραθέριζε κυρίως στο Μάιερνιγκ, στην περιοχή Βέρτερζεε. Σε αυτό το ειδυλλιακό τοπίο ο μουσικός συνέθεσε την πέμπτη από τις οκτώ συμφωνίες του, τα Ρύκερτληντερ (Rückertlieder), και τον κύκλο τραγουδιών Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά (Kindertotenlieder), βασισμένα σε ποίηση του Φρίντριχ Ρύκερτ.[/B]
Ψηλός και ξινός, φορούσε γυαλιά με κοκάλινο σκελετό που γλιστρούσαν από τη μύτη του μόλις άρχιζε να κουνά τα χέρια. Οι κινήσεις του ήταν έντονες σε φρενήρες ρυθμούς. Ένας κριτικός είπε ότι έμοιαζε με γάτα που σφάδαζε. Όμως η όποια διάθεση για γέλιο κοβόταν μόλις άρχιζε η δουλειά. Επέπληττε τους ερμηνευτές για τα πιο ασήμαντα λάθη. Όταν κάρφωνε τους μουσικούς με το κεραυνοβόλο βλέμμα του, παρέλυαν τόσο που δεν μπορούσαν ούτε τα όργανά τους να κρατήσουν. Οι ορχήστρες τον μισούσαν, αλλά έπαιζαν όσο καλύτερα μπορούσαν.
[B] Στις 9 Μαρτίου 1902, ο Μάλερ νυμφεύθηκε την Άλμα Σίντλερ (1879 - 1964), νεότερή του κατά είκοσι χρόνια και θετή κόρη του φημισμένου Βιεννέζου ζωγράφου, Καρλ Μολλ. Η Άλμα ήταν επίσης μουσικός και συνθέτης, μαθήτρια του συνθέτη Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκυ, με τον οποίο διέκοψε τον δεσμό που διατηρούσε καθώς δεν ήταν αποδεκτός από την οικογένειά της, για να παντρευτεί τον Μάλερ που ήταν περισσότερο διάσημος.
Δεν ήταν εύκολη σχέση –ούτε ο γκρινιάρης, εργασιομανής Μάλερ ούτε η κυκλοθυμική, συναισθηματική Άλμα ήταν ιδανικοί για συμβίωση. Ο Μάλερ έβαζε πάνω από όλα την καριέρα του, οπότε η Άλμα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις δικές της μουσικές φιλοδοξίες. Είχε γράψει μερικά τραγούδια αλλά ο Μάλερ επέμενε ότι θα υπήρχε μόνο ένας συνθέτης στην οικογένεια.[/B]
Η μουσική του Μάλερ προκαλούσε αντιδράσεις στους κριτικούς, οι οποίοι έτειναν να θεωρούν τις συμφωνίες του ως συμπιλήματα στα οποία τα θέματα από ανομοιογενείς περιόδους και μουσικές παραδόσεις ήταν αδιακρίτως συνονθυλευμένα. Ο Μάλερ παρέθετε στα έργα του υλικό τόσο από "υψηλές" όσο και από "χαμηλές" κουλτούρες, ενώ ανεμείγνυε διαφορετικές, από εθνοτικής πλευράς, μουσικές παραδόσεις, εξοργίζοντας τους συντηρητικούς κριτικούς σε μία εποχή που τα μαζικά εργατικά κινήματα αυξάνονταν ραγδαία, και οι τριβές μεταξύ Γερμανών, Τσέχων, Ούγγρων και Εβραίων δημιουργούσαν ανησυχία και αστάθεια.
[B]Η Άλμα με τις δύο κόρες, τη Μαρία και την Αννα Για λίγο καιρό ο γάμος πήγε καλά. Έκαναν δύο κόρες, τη Μαρία το 1902 και την Άννα το 1904. Σύντομα όμως η Άλμα κουράστηκε. Το να υπηρετεί μια ιδιοφυΐα δεν ήταν τελικά και τόσο ρομαντικό. Έπειτα υπήρξε ένα τρομερό πλήγμα: η Μαρία έπαθε οστρακιά και διφθερίτιδα και πέθανε. Ήταν τεσσάρων χρόνων. Σύντομα, οι γιατροί διέγνωσαν στον Μάλερ καρδιακή πάθηση. Παραιτήθηκε από την Όπερα της Βιέννης τον επόμενο χρόνο. Η απόφασή του επηρεάστηκε από όσα είχαν συμβεί αλλά κυρίως από μια προσφορά της Μετροπόλιταν Όπερας της Νέας Υόρκης για να αναλάβει τη διεύθυνση. Επιστρέφοντας στην Αυστρία το καλοκαίρι του 1910 ο Μάλερ απομονώθηκε σε ένα ορεινό καταφύγιο για να συνθέσει ενώ Άλμα πήγε σε μία πολυτελή λουτρόπολη. Εκεί γνώρισε τον φερέλπιδα αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους και οι δυο τους ξεκίνησαν μια παθιασμένη σχέση. Η Άλμα επέστρεψε στον άνδρα της αλλά ο Γκρόπιους έστειλε «κατά λάθος» στον Μάλερ ένα γράμμα που απευθυνόταν στην Άλμα κι έτσι όλα αποκαλύφθηκαν. Αντί να απολογηθεί, η Άλμα τα έβαλε με τον Μάλερ κατηγορώντας τον ότι καταπίεζε το ταλέντο της κι αγνοούσε τις ανάγκες της. Ο Μάλερ βυθίστηκε στην απελπισία. Της έγραφε παρακάλια, έκλαιγε όλη νύχτα έξω από την πόρτα της και γέμιζε το σπίτι με τριαντάφυλλα. Μέχρι που ξέθαψε τα τραγούδια της κι επέμεινε να τα εκδώσει. Η Άλμα ενέδωσε ή τουλάχιστον αυτό υποκρίθηκε. Έφυγε μαζί του τον Οκτώβριο για τη Νέα Υόρκη. Τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου ένας πονόλαιμος που ταλαιπωρούσε καιρό τον Μάλερ παρουσίασε έξαρση κι ο συνθέτης ανέβασε πολύ υψηλό πυρετό. Οι γιατροί βρήκαν ότι έπασχε από βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα, μια λοίμωξη τω καρδιακών βαλβίδων. Πριν από την εμφάνιση των αντιβιοτικών, δεν υπήρχε θεραπεία. Επέστρεψε με την Άλμα στην Ευρώπη για να δοκιμάσει έναν πειραματικό ορό στο Παρίσι. Ο Μάλερ πέθανε στη Βιέννη στις 18 Μαΐου 1911. [/B]
[B][I] Το 2ο μέρος( Adagietto) από την Πέμπτη συμφωνία του χρησιμοποιήθηκε ως μουσική επένδυση στην περίφημη ταινία του Λουκίνο Βισκόντι "Θάνατος στη Βενετία " που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τόμας Μαν. Ο κεντρικός ήρωας ονομάζεται - όχι τυχαία- Γκούσταβ και η φυσιογνωμία του σκιαγραφείται εμφανισιακά όμοια του Μάλερ[/B][/I]
[/B][I]Το 1910 ,σε απόγνωση από τα προβλήματα υγείας και την κρίση στο γάμο του απευθύνθηκε για βοήθεια στον πατέρα της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόυντ. Ετσι στις 26 Αυγούστου 1910 βρέθηκε στο Λάιντεν της Ολλανδίας για να συναντήσει τον Ζίγκμουντ Φρόυντ που περνούσε εκεί τις διακοπές του.
Οι δυο τους πήγαν μια πολύωρη βόλτα στη θάλασσα, στο Κάτβικ. Κατά τον Φρόυντ, ο Μάλερ κατανόησε πολύ γρήγορα τι είναι ψυχανάλυση, Εκείνο το απόγευμα, μετά τη συζήτηση, ο Μάλερ ένιωσε πιο ήρεμος.
Η συνάντησή τους είναι ίσως η μακρύτερη συνεδρία βραχείας ψυχοθεραπείας στην Ιστορία[B][/I]
|
 | | | | | | | | Στατιστικά στοιχεία | | | | | Σχόλια: 7
Στα αγαπημένα: 0
| | | | | | | |
|
