| |
GRADIVA A POMPEIIAN FANCY BY WILHELM JENSEN
https://www.gutenberg.org/files/44917/44917-h/44917-h.htm?fbclid=IwAR34U4NABMezhZUTKmwA-WRxx7WAro_n1QV3yNcpyOWOtuDt6NqwjYp_X4Q#Page_13
Αρχικά βλέπουμε αυτή την εικόνα ( Το ανάγλυφο της Gradiva ( Βαίνουσα) -Museo Chiaramonti, Ρώμη
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Gradiva-p1030638.jpg/240px-Gradiva-p1030638.jpg
και μετά διαβάζουμε.....
13
Σε μια επίσκεψη του, σε κάποια από τις υπέροχες αρχαιολογικές συλλογές της Ρώμης, ο Norbert Hanold είχε ανακαλύψει ένα ανάγλυφο που του φάνηκε εξαιρετικά ελκυστικό, κι έτσι ήταν πολύ ικανοποιημένος, μετά την επιστροφή του στη Γερμανία, που κατάφερε να φέρει μαζί του, ένα υπέροχο γύψινο αντίγραφό της. Αυτό κρέμεται εδώ και μερικά χρόνια σε έναν από τους τοίχους του εργαστηρίου του, όλοι οι υπόλοιποι τοίχοι καλύπτονταν από βιβλιοθήκες. Εκεί είχε το πλεονέκτημα τοποθέτησης στη σωστή έκθεση φωτός, σε έναν τοίχο που επισκεπτόταν, για λίγες στιγμές, ο απογευματινός ήλιος. Περίπου κατά το ένα τρίτο του μεγέθους του, το ανάγλυφο αντιπροσώπευε μια πλήρη γυναικεία φιγούρα καθώς περπατούσε. Ήταν ακόμη νεαρή, αλλά δεν ήταν πλέον στην παιδική ηλικία αλλά ούτε όμως και μια ώριμη γυναίκα, αλλά μια Ρωμαία παρθένα στο εικοστό έτος της. Σε καμία περίπτωση δεν θύμισε ένα από τα πολυάριθμα υπάρχοντα ανάγλυφα της Αφροδίτης, της Ντιάνας ή άλλης Ολυμπίας θεάς, κι ακόμα λιγότερο κάποιας Ψυχής ή Νύμφης. Σε αυτήν αποτυπώνονταν κάτι ανθρώπινο κοινό - όχι με κακή έννοια - σε κάποιο βαθμό μια αίσθηση του παρόντος χρόνου, σαν ο καλλιτέχνης, αντί να κάνει ένα σκίτσο μολυβιού σε ένα φύλλο χαρτιού, όπως γίνεται στην εποχή μας, τη σταθεροποίησε σε ένα πήλινο μοντέλο γρήγορα, από τη ζωή, καθώς περνούσε στο δρόμο- μια ψηλή, ελαφριά μορφή, της οποίας τα μαλακά, κυματιστά μαλλιά κρατούσε ένα μαντήλι σχεδόν
14
εντελώς δεμένο, το μάλλον λεπτό πρόσωπο της δεν ήταν καθόλου εκθαμβωτικό, σαν να προσπαθούσε να μην προκαλέσει καμία εντύπωση, στα απαλά διαμορφωμένα χαρακτηριστικά της εκφράζονταν μια απρόσεκτη ισορροπία σαν κάτι να της συνέβαινε, το μάτι της, το οποίο κοιτούσε ήρεμα μπροστά, άφηνε μια αίσθηση ήσυχης αφοσίωσης σε απολύτως ασυναγώνιστες δυνάμεις οράματος και σκέψεων. Έτσι, η νεαρή γυναίκα ήταν συναρπαστική, όχι λόγω της πλαστικής ομορφιάς της φόρμας, αλλά επειδή είχε κάτι σπάνιο σε αρχαία γλυπτά ανάγλυφα, μια ρεαλιστική, απλή, παρθενική χάρη που έδινε την εντύπωση ότι μετέφερε ζωή στο ανάγλυφο. Αυτό έγινε κυρίως μέσω της κίνησης που απεικονίζεται στην εικόνα. Με το κεφάλι της στραμμένο λίγο προς τα εμπρός , κρατούσε ελαφρώς υψωμένο με το αριστερό της χέρι, έτσι ώστε τα πόδια της να είναι ορατά, το ένδυμά της που έπεφτε σε εξαιρετικά ογκώδεις πτυχές από το λαιμό της στους αστραγάλους. Το αριστερό της πόδι είχε προχωρήσει, και το δεξί, σαν να σκόπευε να ακολουθήσει, άγγιζε το έδαφος μόνο ελαφρά με τις άκρες των ποδιών, ενώ το πέλμα και η φτέρνα υψώνονταν σχεδόν κάθετα. Αυτή η κίνηση δημιουργούσε μια διπλή εντύπωση εξαιρετικής ευελιξίας και αυτοπεποίθησης, και η στάση που έμοιαζε να ίπταται, σε συνδυασμό με το σταθερό βήμα, της έδινε μια ιδιαίτερη χάρη.
15
Γιατί να περπατούσε με αυτόν τον τρόπο και πού να πήγαινε; Ο δόκτορας Norbert Hanold, γνώστης της αρχαιολογίας, δεν βρήκε στο ανάγλυφο τίποτα επιστημονικώς αξιοσημείωτο. Δεν ήταν ένα γλυπτό αξιοσημείωτο για την τέχνη της εποχής του, παρά ήταν ουσιαστικά μια ρωμαϊκή παραγωγή και δεν μπορούσε να εξηγήσει ποιό χαρακτηριστικό του ανάγλυφου είχε προκαλέσει την προσοχή του. Το μόνο που ήξερε, ήταν ότι το βρήκε ελκυστικό από την πρώτη στιγμή κι αυτή η πρώτη αίσθησή του παρέμεινε αναλλοίωτη. Είχε βαφτίσει αυτό το κομμάτι γλυπτικής Gradiva, «το κορίτσι που περπατά υπέροχα». Αυτή η ονοματοδοσία χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους ποιητές αποκλειστικά για τον Άρη - Gradivus, τον θεό του πολέμου που βγαίνει στη μάχη, αλλά στον Norbert φάνηκε σαν ο καταλληλότερος χαρακτηρισμός για τη συμπεριφορά και την κίνηση του νέου κοριτσιού, ή όπως το λέμε στις μέρες μας, της νεαρής κυρίας, γιατί προφανώς δεν ανήκε σε κατώτερη τάξη, αλλά ήταν κόρη ενός ευγενή, ή γόνος καλής οικογενείας. Ίσως εξαιτίας της εμφάνισής της να του έμπαιναν αυτές οι ιδέες- μπορεί να ήταν απλά γόνος ενός Ρωμαίου αξιωματούχου , του οποίου οι αρμοδιότητες να ήταν συνδεδεμένες με τη λατρεία της θεάς Δήμητρας, κι αυτή να ήταν καθ’ οδόν προς το ναό της θεάς για κάποια αποστολή.
Ωστόσο, δεν ταίριαζε στον νεαρό αρχαιολόγο να την βάλει στο πλαίσιο μιας μεγάλης, θορυβώδους, κοσμοπολίτικης Ρώμης. Στο μυαλό του, ο ήρεμος, ήσυχος τρόπος της δεν ανήκε σε αυτό το πολύπλοκο σύστημα όπου κανένας δεν προσέχει τον άλλο, περισσότερο μάλλον ανήκε σε ένα μικρότερο τόπο όπου όλοι την γνώριζαν κι όποιος σταματούσε να την κοιτάζει, έλεγε στους συντρόφους του : « Αυτή είναι η Gradiva »- το πραγματικό της όνομα ήταν άγνωστο στο Norbert -" η κόρη που περπατά πιο όμορφα από οποιοδήποτε άλλο κορίτσι στην πόλη μας."
16
Σαν να το είχε ακούσει με τα ίδια του τα αυτιά, η ιδέα ήταν τόσο ριζωμένη στο μυαλό του, ώστε αυτή η υπόθεση του είχε σχεδόν γίνει πεποίθηση. Στο ταξίδι του στην Ιταλία, είχε περάσει αρκετές εβδομάδες στην Πομπηία μελετώντας τα ερείπια. Στη Γερμανία, του ήρθε ξαφνικά μια μέρα η ιδέα, ότι το κορίτσι που απεικονίζεται στο ανάγλυφο περπατούσε κάπου εκεί, στα ερείπια που έχουν ανασκαφεί. Αυτά είχαν δημιουργήσει ένα στεγνό δρόμο διέλευσης για τις βροχερές μέρες, αλλά άντεχαν και τη διέλευση τροχοφόρων. Έτσι την φαντάστηκε να βάζει το ένα πόδι στα χάσματα, ενώ το άλλο να ακολουθούσε, και σκέφτηκε πως αυτό ήταν το άμεσο φυσικό περιβάλλον της κι αυτή η ιδέα του φάνταζε σαν πραγματικότητα. Με τη βοήθεια των αρχαιολογικών του γνώσεων, του δημιουργήθηκε το όραμα ενός μεγάλου δρόμου, ανάμεσα στα σπίτια του οποίου υπήρχαν πολλοί ναοί και στοές. Με διάφορα είδη επιχειρήσεων και συναλλαγών, με πάγκους, εργαστήρια, ταβέρνες, αρτοποιούς που παρουσίαζαν τα ψωμιά τους, πήλινες κανάτες, τοποθετημένες σε μαρμάρινους πάγκους, που πρόσφεραν τα απαραίτητα για την οικιακή κουζίνα και που στη γωνία του δρόμου καθόταν μια γυναίκα που πουλούσε λαχανικά και φρούτα σε καλάθια, μισή ντουζίνα μεγάλα καρύδια που είχε αφαιρέσει το μισό κέλυφος για να δείξει το κρέας, φρέσκα και υγιή, πειρασμός για τους αγοραστές. Όπου γύριζε το μάτι, έπεφτε πάνω σε ζωηρά χρώματα, χαρούμενες βαμμένες επιφάνειες, τοίχοι, κολώνες με κόκκινα και κίτρινα κιονόκρανα, όλα αντανακλούσαν λάμψεις του εκθαμβωτικού μεσημεριανού ήλιου. Πιο μακριά, πάνω σε μια ψηλή βάση υψωνόταν ένα λαμπερό, λευκό άγαλμα, που πάνω του είχε σταθεί ένα πέπλο που έφεραν από μακριά οι τρομακτικές δονήσεις του ζεστού αέρα, και πίσω στέκονταν ο Βεζούβιος που δεν είχε ακόμη το σημερινό σχήμα του κώνου με την καφέ ξηρότητα, αλλά καλύπτονταν η αυλακωμένη, βραχώδης κορυφή του με αστραφτερή βλάστηση. Στο δρόμο μόνο λίγοι άνθρωποι μετακινούνταν, αναζητώντας σκιά όπου ήταν δυνατόν , καθώς η καυτή ζέστη της θερινής μεσημεριανής ώρας παρέλυε τις συνήθως πολυσύχναστες δραστηριότητες. Εκεί η Gradiva καθώς περπατούσε πάνω στο πλακόστρωτο, τρόμαξε από μια λαμπερή, χρυσοπράσινη σαύρα.
17
Κάπως έτσι, στάθηκε η εικόνα μπροστά στα μάτια του Norbert Hanold, όμως εξαιτίας της περισυλλογής του κεφαλιού της, μια νέα υπόθεση είχε σταδιακά προκύψει. Η κοψιά της όψης της του φαινόταν όλο και περισσότερο, όχι ρωμαϊκή ή λατινική, αλλά ελληνική, έτσι ώστε η ελληνική καταγωγή της έγινε σταδιακά μια βεβαιότητα. Ο αρχαίος αποικισμός όλης της νότιας Ιταλίας από Έλληνες πρόσφερε επαρκές έδαφος για αυτές τις σκέψεις, που συνδέονταν ευχάριστα με τους εποίκους. Τότε η νεαρή «ντόμινα» ίσως να μιλούσε ελληνικά στο πατρικό της και να μεγάλωσε με τον ελληνικό πολιτισμό. Μετά από προσεκτικότερη σκέψη, αυτό το επιβεβαίωσε και από την έκφραση του προσώπου της, γιατί μια σοφία κι ευαίσθητη πνευματικότητα ήταν κρυμμένη πίσω από την ταπεινότητα της.
Αυτές οι εικασίες και οι ανακαλύψεις δεν θα μπορούσαν, ωστόσο, να εδραιώσουν κανένα πραγματικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον για το μικρό ανάγλυφο, και ο Norbert γνώριζε καλά ότι κάτι άλλο, το οποίο αναμφίβολα θα μπορούσε να είναι κάτω από το πρίσμα της επιστήμης, τον έκανε να επιστρέψει στο στοχασμό κάθε ομοιότητας. Για αυτόν ήταν ζήτημα κριτικής θεώρησης το αν ο καλλιτέχνης είχε αναπαράγει τον τρόπο που η Gradiva περπατούσε, όπως στη ζωή. Σχετικά με αυτό δεν μπορούσε να είναι απολύτως σίγουρος, και η πλούσια συλλογή αντιγράφων από αρχαία γλυπτά δεν τον βοήθησε σε αυτό το θέμα. Η σχεδόν κάθετη θέση του δεξιού ποδιού φαινόταν υπερβολική.
18
Σε όλα τα πειράματα που έκανε αυτός ο ίδιος, η κίνηση άφηνε το ανυψωμένο πόδι του, πάντα σε πολύ λιγότερο όρθια θέση. Μαθηματικώς διατυπωμένη, η στάση του, σε μια σύντομη στιγμή ακινησίας, σχημάτιζε γωνία μόλις σαράντα πέντε μοιρών από το έδαφος, κάτι που του φαινόταν φυσικό για τους μηχανισμούς του περπατήματος, γιατί εξυπηρετούσε τον σκοπό καλύτερα. Κάποτε βρήκε στην επίσκεψη ενός νεαρού φίλου του γνώστη ανατομίας, την ευκαιρία για να θέσει το ερώτημα, αλλά ο τελευταίος δεν μπόρεσε να πάρει μια οριστική απόφαση, καθώς δεν είχε κάνει τις σχετικές παρατηρήσεις. Επιβεβαίωσε την εμπειρία του φίλου του, καθώς ήταν σύμφωνη και με τη δική του στάση, όμως δεν μπορούσε να πει εάν ο τρόπος περπατήματος μιας γυναίκας ήταν διαφορετικός από τον ανδρικό και η ερώτηση παρέμεινε αναπάντητη.
Παρ 'όλα αυτά, αυτή η συζήτηση δεν έμεινε χωρίς κέρδος, γιατί του πρότεινε κάτι που δεν το είχε προηγουμένως σκεφτεί, δηλαδή, να κάνει παρατηρήσεις από τη ζωή με σκοπό να διαφωτισθεί ως προς το θέμα. Αυτό τον οδήγησε, για να είμαστε σαφείς, σε έναν τρόπο δράσης εντελώς ξένο γι 'αυτόν. Οι γυναίκες ήταν στο παρελθόν για αυτόν μόνο μια σύλληψη σε μάρμαρο ή χαλκό, και δεν είχε δώσει ποτέ σημασία στις σύγχρονές του θηλυκές υπάρξεις, αλλά η επιθυμία του για γνώση του ενέπνευσε ένα επιστημονικό πάθος στο οποίο παραδόθηκε και η περίεργη έρευνα, του φάνηκε απαραίτητη. Αυτό θα εμφάνιζε πολλές δυσκολίες αν οι παρατηρήσεις γίνονταν στο ανθρώπινο πλήθος της μεγάλης πόλης, καλύτερα αποτελέσματα της έρευνας, αναμένονταν μόνο από τους λιγότερο συχνοδιάβατους δρόμους.
19
Ωστόσο, ακόμη και εκεί, οι μακριές φούστες έκαναν γενικά τον τρόπο περπατήματος δυσδιάκριτο, γιατί σχεδόν καμία, παρά μόνο οι υπηρέτριες φορούσαν κοντές φούστες και μπορούσε να υπολογίσει σε ακόμη πιο λίγες από αυτές εξαιτίας των βαριών παπουτσιών που φορούσαν οι περισσότερες και δεν μπορούσαν να ληφθούν υπόψη για την επίλυση του ζητήματος. Παρ 'όλα αυτά, συνέχισε σταθερά την έρευνά του τόσο σε ξηρό όσο και σε υγρό καιρό, ειδικά ο τελευταίος υποσχόταν γρηγορότερα αποτελέσματα καθώς προκαλούσε τις κυρίες να σηκώσουν τις φούστες τους. Σε πολλές κυρίες, οι αναζητήσεις του γύρω από πόδια τους πρέπει αναπόφευκτα να ήταν αρκετά αισθητές. Μερικές φορές η δυσαρεστημένη έκφραση μια κυρίας που παρατηρούσε έδειχνε ότι θεωρούσε τη συμπεριφορά του σαν σημάδι τόλμης ή κακής διαγωγής. Μερικές φορές, καθώς ήταν νεαρός με πολύ ελκυστική εμφάνιση, συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο, μια ενθάρρυνση, εκφραζόταν από ένα ζευγάρι μάτια. Ωστόσο, το ένα ήταν τόσο ακατανόητο γι 'αυτόν όσο και το άλλο. Σταδιακά η επιμονή του οδήγησε στη συλλογή ενός σημαντικού αριθμού παρατηρήσεων, οι οποίες έφεραν στην προσοχή του αρκετές διαφορές. Κάποιες περπατούσαν αργά, κάποιες γρήγορα, μερικές στοχαστικά, άλλες έντονα. Πολλές άφηναν τα πέλματά τους απλά να γλιστρούν στο έδαφος. Όχι πολλές τα έθεταν πιο λοξά σε μια πιο έξυπνη θέση. Ωστόσο, δεν παρατήρησε καμιά από αυτές να περπατά με τον τρόπο της Gradiva. Αυτό τον γέμισε με ικανοποίηση που δεν είχε κάνει λάθος στην αρχαιολογική κρίση του για το ανάγλυφο. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, οι παρατηρήσεις του του προκάλεσαν ενόχληση, διότι βρήκε την κατακόρυφη θέση του παρατεταμένου ποδιού όμορφη και λυπόταν που δημιουργήθηκε από τη φαντασία ή την αυθαίρετη πράξη του γλύπτη και δεν αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα.
20
Λίγο μετά που ήρθε σε γνώση όλων αυτών, από τις επιτόπιες έρευνές του, ένα βράδυ είδε στο όνειρο του κάτι που του προκάλεσε μεγάλη αγωνία. Βρισκόταν στην παλιά Πομπηία, την 24η Αυγούστου του 79, όταν έγινε μάρτυρας της έκρηξης του Βεζούβιου. Οι ουρανοί κράτησαν την καταδικασμένη πόλη τυλιγμένη σε έναν μαύρο μανδύα καπνού. Μόνο εδώ και εκεί, οι φλεγόμενες μάζες της λάβας από τον κρατήρα φαίνονταν , βυθισμένες σε κοκκινοαίματο φως. Όλοι οι κάτοικοι, είτε μόνοι τους είτε μέσα σε μπουλούκια, έκπληκτοι, με αίσθηση ασυνήθιστου τρόμου, αναζητούσαν ασφάλεια καθώς έπεφταν πέτρες και βροχή στάχτης καταπάνω τους. Έπεφταν επίσης και στο Νόρμπερτ, αλλά, κατά τον περίεργο τρόπο των ονείρων, δεν τον έβλαπταν, και με τον ίδιο τρόπο, μύριζε τους θανατηφόρους καπνούς θείου του αέρα χωρίς να εμποδίζεται η αναπνοή του. Καθώς στεκόταν έτσι στην άκρη της αγοράς κοντά στο ναό του Δία, ξαφνικά είδε την Γκράντιβα σε μικρή απόσταση μπροστά του. Μέχρι τότε δεν είχε αισθανθεί στο χώρο την παρουσία της, αλλά τώρα ξαφνικά του φάνηκε φυσικό, καθώς ήταν ένα αληθινό κορίτσι της Πομπηίας, να ζούσε στην πατρίδα της και παρόλο που δεν είχε αυτός ιδέα γι’ αυτό, να ήταν και σύγχρονη του. Την αναγνώρισε με την πρώτη ματιά, το πέτρινο μοντέλο της ήταν εντυπωσιακά ίδιο σε κάθε λεπτομέρεια, ακόμη και στο βάδισμά της! Ακούσια το χαρακτήρισε ως «σπεύδε βραδέως». Έτσι, με τη σιγουριά ότι βαδίζει σε γνώριμο χώρο και τη χάρη που την χαρακτήριζε, περπατούσε στην άκρη της αγοράς προς το Ναό του Απόλλωνα. Φαινόταν να μην προσέχει την επικείμενη μοίρα της πόλης, αλλά να έχει αφοσιωθεί στις σκέψεις της.
21
Κάτω από αυτές τις περιστάσεις ο Νόρμπερτ , σχεδόν ξέχασε το τρομακτικό περιστατικό, για τουλάχιστον λίγα λεπτά, και λόγω του αισθήματος ότι η ζωντανή πραγματικότητα θα εξαφανιζόταν στιγμιαία, προσπάθησε να κρατήσει την εικόνα της με όσο πιο μεγάλη ακρίβεια στο νου του. Τότε, όμως, ξαφνικά συνειδητοποίησε πως αν αυτή δε σώσει γρήγορα τον εαυτό της, τότε θα χαθεί στη γενική καταστροφή κι από το βίαιο φόβο του, του βγήκε μια κραυγή προειδοποίησης. Αυτή όμως την ένοιωσε, γιατί έστρεψε φευγαλέα το κεφάλι της προς αυτόν, με τρόπο που για μια στιγμή είδε ολόκληρο το πρόσωπό της, αλλά με μια εντελώς ακατανόητη έκφραση και, χωρίς να τον προσέξει, συνέχισε προς την ίδια κατεύθυνση που πήγαινε. Ταυτόχρονα, το πρόσωπό της έγινε πιο χλωμό, σαν να μεταλλασσόταν σε λευκό μάρμαρο, ανέβηκε στη στοά του ναού και, στη συνέχεια, κάθισε σε ένα σκαλοπάτι κι ακούμπησε αργά το κεφάλι της πάνω σ ένα στύλο. Τώρα πια οι πέτρες έπεφταν σε τέτοιες μάζες, σαν μια εντελώς αδιαφανή κουρτίνα. Βιαστικά την αναζήτησε προς το μέρος που την είχε χάσει από τη θέα του, μέχρι που τη βρήκε να είναι εκεί ξαπλωμένη, προστατευμένη από την προεξοχή της στέγης, στο σκαλάκι, σαν να κοιμόταν, αλλά δεν ανέπνεε πλέον, προφανώς πνιγμένη από τους καπνούς θείου. Από τον Βεζούβιο, η κόκκινη λάμψη έφτασε πάνω στο πρόσωπό της, η οποία, με κλειστά μάτια, ήταν ακριβώς σαν ένα όμορφο άγαλμα. Δεν φαίνονταν πάνω της κανένας φόβος ή παραμόρφωση, αλλά με μια περίεργη ηρεμία στα χαρακτηριστικά της, φαίνονταν υποταγμένη ήρεμα στο αναπόφευκτο. Ωστόσο, γρήγορα όλα έγιναν πιο δυσδιάκριτα καθώς ο άνεμος κατέβαζε βροχή στάχτης, η οποία απλώθηκε πάνω τους, πρώτα σαν γκρι πέπλο, κι ύστερα έσβησε το τελευταίο βλέμμα απ’ το πρόσωπο της και σύντομα, σαν χειμωνιάτικη χιονόπτωση από το Βορρά, έθαψε το ολόκληρο κορμί της κάτω από ένα μαλακό κάλυμμα. Έξω, οι στήλες του Ναού του Απόλλωνα έστεκαν τώρα , μόνο κατά το μισό, γιατί το υπόλοιπο καλυπτόταν από γκρίζα στάχτη.
22
Όταν ο Norbert Hanold ξύπνησε, άκουγε ακόμα τις μπερδεμένες κραυγές των Πομπήιων που έτρεχαν να σωθούν, και την υπόκωφη βοή της έκρηξης των κυμάτων της ταραχώδους θάλασσας. Ύστερα ξαναβρήκε τις αισθήσεις του. Ο ήλιος έριχνε μια χρυσή λάμψη φωτός στο κρεβάτι του. Ήταν ένα πρωινό του Απρίλη και έξω ακούγονταν οι διάφοροι θόρυβοι της πόλης, οι κραυγές των πωλητών, και ο θόρυβος των οχημάτων. Ωστόσο, η εικόνα του ονείρου έμεινε ακόμα καθαρή και με κάθε λεπτομέρεια, παρότι ήταν ξύπνιος πια και του χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να ξεφορτωθεί την αίσθηση ότι ήταν πραγματικά παρών στην καταστροφή του κόλπου της Νάπολης, εκείνη τη νύχτα σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια πριν. Ενώ ντύνονταν, στην αρχή κάτι κατάφερε όμως ακόμη και με τη χρήση της κριτικής σκέψης, δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την ιδέα ότι η Gradiva είχε ζήσει στην Πομπηία και είχε θαφτεί εκεί το 79. H προηγούμενη εικασία είχε πλέον γίνει αποδεκτή βεβαιότητα, και τώρα προστέθηκε και μια δεύτερη. Tώρα κοιτούσε στο σαλόνι του το παλιό ανάγλυφο με μια αξιολύπητη έκφραση και είχε αποκτήσει νέα σημασία για αυτόν. Ήταν, κατά κάποιον τρόπο, μια ταφόπλακα με την οποία ο καλλιτέχνης είχε διατηρήσει για τους μεταγενέστερους την εικόνα ενός κοριτσιού που είχε φύγει τόσο νωρίς από αυτήν τη ζωή. Ωστόσο, αν κάποιος την κοίταζε διαφωτισμένος από το όνειρο, ολόκληρή της η έκφραση δεν άφηνε καμία αμφιβολία ότι, εκείνη τη μοιραία νύχτα, είχε πραγματικά ξαπλώσει για να πεθάνει, τόσο ήρεμη, όπως ήταν στο όνειρο. Ένα παλιό ρητό λέει :” Ον γαρ οι Θεοί φιλούσιν, αποθνήσκει νέος” – Όποιον αγαπούν οι θεοί, πεθαίνει νέος.(Μένανδρος)
23
Δεν είχε ακόμα φορέσει το κολάρο του, πρωί πρωί, με τις παντόφλες στα πόδια του, ο Norbert έγειρε στο ανοιχτό παράθυρο και κοίταξε έξω. Η άνοιξη, που είχε φτάσει επιτέλους και στο Βορρά, προδίδονταν από το λάξευμα της πόλης από τον γαλάζιο ουρανό και τον απαλό αέρα, κι όμως ένα προύμνιο της, ξυπνούσε τις αισθήσεις , θύμιζε μακρινές ηλιόλουστες στιγμές με αρώματα πράσινων φυλλωμάτων που μέσα τους τραγουδούσαν πουλιά. Πήρε μια βαθιά ανάσα σαν από ένα τέτοιο μέρος, οι γυναίκες της αγοράς στο δρόμο είχαν στολισμένα τα καλάθια τους με μερικά, ζωηρόχρωμα αγριολούλουδα, και σε ένα ανοιχτό παράθυρο, ένα καναρίνι απ’ το κλουβί του σιγοσφύριζε το τραγούδι του. Ο Norbert ένιωσε λυπημένος για το φτωχό του φιλαράκι, καθώς πίσω από τον καθαρό τόνο και παρά τις χαρούμενες νότες, διέκρινε τη λαχτάρα του να πετάξει ελεύθερα.
Οι σκέψεις του νεαρού αρχαιολόγου ήταν θολές κι όμως ακόμα εκεί όταν κάτι νέο διείσδυσε στο νου του. Μόλις τότε συνειδητοποίησε πως στο όνειρο δεν είχε παρατηρήσει με ακρίβεια αν η ζωντανή Gradiva είχε περπατήσει πραγματικά όπως στο γλυπτό, ή με τον τρόπο που οι γυναίκες της εποχής της , σε κάθε περίπτωση, δεν περπατούσαν. Αυτό ήταν αξιοσημείωτο γιατί αυτό ακριβώς ήταν η βάση του επιστημονικού του ενδιαφέροντος για το ανάγλυφο. Από την άλλη πλευρά, αυτό ήταν δικαιολογημένο εξαιτίας της ανησυχίας του για τον κίνδυνο για τη ζωή της. Προσπάθησε, μάταια ωστόσο, να θυμηθεί το βάδισμα της.
24
Τότε ξαφνικά ένα ρίγος τον διαπέρασε μα δεν μπορούσε να ξεκαθαρίσει που οφείλονταν. Τότε συνειδητοποίησε πως κάτω στο δρόμο, με την πλάτη της προς αυτόν, μια γυναίκα - που απ’ τη μορφή και το φόρεμα της χωρίς αμφιβολία ήταν νεαρή κοπέλα,-περπατούσε με χαλαρό ελαστικό βήμα. Το φόρεμά της, που έφτανε μόνο μέχρι τους αστραγάλους της, το κρατούσε ανυψωμένο λίγο στο αριστερό της χέρι, και τότε είδε ότι περπατώντας το πέλμα του πίσω λεπτού ποδιού της, έτσι όπως ακολουθούσε , σηκώθηκε για μια στιγμή κάθετα στις άκρες των ποδιών της. Έτσι του φάνηκε, αλλά η αλήθεια είναι πως η απόσταση και το γεγονός ότι κοίταζε προς τα κάτω δεν του επέτρεπε να το πει με βεβαιότητα.
Γρήγορα ο Norbert Hanold βρισκόταν στο δρόμο χωρίς να ξέρει ακριβώς πώς είχε φτάσει εκεί. Είχε, όπως ένα αγόρι που γλιστρά κάτω από ένα κιγκλίδωμα, πεταχτεί σαν αστραπή κάτω στα σκαλιά, και έτρεχε προς τα κάρα, τους πάγκους και τους ανθρώπους. Έκπληκτα στράφηκαν τα βλέμματα πάνω του και γέλια τους ήρθαν στα χείλη, μισό-κοροϊδευτικά μισό- θαυμαστικά. Δεν γνώριζε όμως πως ήταν για αυτόν! Η ματιά του αναζήτησε τη νεαρή κοπέλα και νόμισε ότι διακρίνει το φόρεμά της μερικές δεκάδες βήματα μπροστά του, αλλά μόνο το πάνω μέρος- από το κάτω μισό, και από τα πόδια της, δεν μπορούσε να αντιληφθεί τίποτα, γιατί ήταν κρυμμένα από το πλήθος που μαζεύεται στο πεζοδρόμιο.
25
Τότε μια ξεπεταγμένη ηλικιωμένη λαχαναγορίτισσα, τον τράβηξε απ’ το μανίκι, τον σταμάτησε και μισοχαμογελώντας του είπε : «Δε μου λες γλυκέ μου, πιθανότατα ήπιες λίγο παραπάνω χθες βράδυ και ψάχνεις το κρεβάτι σου εδώ στο δρόμο ; Καλύτερα να πας σπίτι και να κοιταχτείς στον καθρέφτη σου. "
Μια έκρηξη γέλιου από όλους εκείνους γύρω του, του κατέδειξε πως αυτό το ένδυμα που φορούσε δεν ταιριάζει σε δημόσια εμφάνιση και τον έκανε να συνειδητοποιήσει πως είχε τρέξει αβίαστα από το δωμάτιό του. Αυτό τον εξέπληξε γιατί συνήθως είχε μια εμμονή στη συμβατικότητα της ενδυμασίας και, εγκαταλείποντας το έργο του, επέστρεψε γρήγορα στο σπίτι, προφανώς, ωστόσο, με το μυαλό του ακόμα κάπως μπερδεμένο από το όνειρο και ζαλισμένος από την ψευδαίσθηση, γιατί είχε αντιληφθεί ότι κάπου ανάμεσα στα γέλια και το θαυμασμό , η νεαρή κοπέλα είχε γυρίσει το κεφάλι της για μια στιγμή, και νόμιζε ότι δεν είχε δει το πρόσωπο μιας ξένης, αλλά το πρόσωπο της Gradiva που τον κοιτούσε.
26
Λόγω της σημαντικής προσωπικής του περιουσίας, ο γιατρός Νόρμπερτ Χάνολντ βρισκόταν στην ευχάριστη θέση να είναι πλήρης κύριος των πράξεων και επιθυμιών του και, όταν εμφανιζόταν οποιοδήποτε θέμα προς κρίση, δεν εξαρτιόταν ούτε από εμπειρογνώμονα ούτε από οποιοδήποτε ανώτερο δικαστήριο, αλλά από τη δική του και μόνο απόφαση. Με αυτόν τον τρόπο ήταν σε πολύ πιο ευνοϊκή θέση από το καναρίνι, που μπορούσε μόνο να ανατρέψει, χωρίς επιτυχία, την εγγενή του ώθηση να βγει από το κλουβί στο ηλιόλουστο ανοιχτό μέρος. Κατά τα άλλα, όμως, ο νεαρός αρχαιολόγος έμοιαζε με το δεύτερο από πολλές απόψεις. Δεν είχε έρθει στον κόσμο και δεν είχε μεγαλώσει με φυσική ελευθερία, αλλά ήδη από τη γέννησή ήταν δέσμιος του πλέγματος με το οποίο τον περιέβαλλε η οικογενειακή του παράδοση, ως προς τη μόρφωση και τον προορισμό. Από την πρώιμη παιδική του ηλικία, χωρίς αμφιβολία, της ύπαρξης του στο σπίτι των γονιών του ως μοναχογιός καθηγητή πανεπιστημίου και αντικέρ, θεωρούσε καθήκον του διατηρήσει, ει δυνατόν να εξυψώσει, με τη δραστηριότητα του τη δόξα του ονόματος του πατέρα του. έτσι αυτή η επιχειρηματική συνέχεια του φαινόταν πάντα το φυσικό βήμα του μέλλοντός του. Είχε προσκολληθεί πιστά σε αυτό ακόμη κι όταν ο πρόωρος θάνατος των γονιών του τον είχε αφήσει απόλυτα μόνο, παράλληλα με την έξοχα επιτυχή του εξέταση στην φιλολογία, είχε κάνει το προβλεπόμενο φοιτητικό ταξίδι στην Ιταλία και είχε δει στο πρωτότυπο μια σειρά από παλιά έργα τέχνης που μόνον σε απομιμήσεις τους είχε πρόσβαση στο παρελθόν.
και συνεχίζεται......
|
 | | | | | | | | Στατιστικά στοιχεία | | | | | Σχόλια: 4
Στα αγαπημένα: 0
| | | | | | | |
|
