Dede-aghadj

Δημιουργός: jenny

Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info

DEDE-AGHADJ=DEDE AGATS=ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΕΡΗΜΙΤΗ

ΕΥΓΕΝΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Στο νοτιοανατολικό άκρο της Δυτ. Θράκης αναφέρεται ανθρώπινη κατοίκηση ήδη από τα νεολιθικά χρόνια (4500-3000 π.Χ. Γύρω από την Αλεξανδρούπολη (Μόκρη, Πόταμος, Δορίσκος, Μικρό Βουνί Σαμοθράκης) έχουνε βρεθεί ενδιαφέροντα στοιχεία για τον καθημερινό τρόπο ζωής εκείνης της περιόδου. Στην ύστατη φάση της Εποχής του Χαλκού και στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (1050-650 π.Χ.) εμφανίζονται τα διάφορα θρακικά φύλα που εγκαθίστανται σε ορεινά και σπανιότερα σε πεδινά σημεία. Η ζώνη της Αλεξανδρούπολης, όπως και όλη η έκταση από το Δέλτα του Έβρου μέχρι τη Βιστωνίδα λίμνη και προς Βορρά με όριο τους πρόποδες του ορεινού όγκου της Ροδόπης, κατοικείται από τους Κίκονες. Οι Κίκονες είναι ο θρακικός λαός, με τον οποίο συγκρούστηκε ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του στην επιστροφή από την Τροία.
Από τον 7ο π.Χ. αιώνα. ο κυριότερος πολιτικός και οικονομικός παράγοντας του χώρου είναι η πόλη-κράτος της Σαμοθράκης. Άποικοι από τη Σαμοθράκη ιδρύουν μικρές πόλεις στην αντίπερα ακτή από της εκβολές του ποταμού Έβρου έως το βουνό Ίσμαρος, για να ενισχύσουν τις εμπορικές επαφές με τη θρακική ενδοχώρα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει τις: Μεσημβρία, Ζώνη, Σάλη και το ακρωτήριο Σέρρειον. Μεταγενέστερα αναφέρονται και οι: Δρυς, Τέμπυρα και Χαράκωμα. Στο τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα. ορισμένες από αυτές πλήρωναν σοβαρό φόρο στην Αθηναϊκή συμμαχία (Ζώνη, Δρυς, Σάλη). Στην ρωμαuκή περίοδο η έκταση της πόλης περιορίζεται προς τα ανατολικά και ανακηρύσσεται "ιερή χώρα", δηλαδή προστατευμένη επικράτεια αφιερωμένη στους Μεγάλους Θεούς της Σαμοθράκης.
Η Σάλη ταυτίζεται με τη σημερινή Αλεξανδρούπολη. Αυτό προκύπτει από τα ρωμαuκά itineraria (οδοιπορικά) του 4ου μ.Χ. και κυρίως ότι στην Αλεξανδρούπολη βρέθηκαν διάφορα τυχαία ευρήματα (μελαμβαφής κεραμεική, δύο κιβωτιόσχημοι ελληνιστικοί τάφοι στη Μητρόπολη, οροθετική επιγραφή του 1ου μ.Χ. και. στο Φάρο, κεραμοσκεπείς και κιβωτιόσχημοι τάφοι από τον 1ο μ.Χ. μέχρι τον 4ο μ.Χ. και ένα ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα εφήβου Η αρχαία πόλη ίσως αναπτύσσονταν πολεοδομικά στο χώρο μεταξύ των βόρειων συνοικιών, του λιμανιού και του υψώματος της Μητρόπολης. Η Σάλη το 425-421 π.Χ. κατέβαλε 3.000 δρχ. φόρο στην Αθηναuκή Συμμαχία , σύμφωνα με τον Τίτο Λίβιο. Η Σάλη ήταν μονοπάτι διάφορων κατακτητών και θέατρο πολεμικών συγκρούσεων, από την αρχαιότητα μέχρι την Τουρκοκρατία..Πολλές φορές ερημώθηκε και καλύφτηκε με δάση από αγριόδενδρα και βελανιδιές, ιέρειες του Διονύσου
Το Δεδέ-Αγάτς, σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει παλιό δέντρο ή δέντρο του ερημίτη. Υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία του. Η πρώτη ότι προέρχεται από την αιωνόβια βελανιδιά, όπου βρισκόταν ο τάφος του Τούρκου Ντεντέ και η δεύτερη ότι οφείλεται στις βελανιδιές που σκίαζαν την παραλία (ντεντέ-αγατσλαρ).” Το 1871 φθάνει στο μικρό ψαροχώρι, ο σιδηρόδρομος. Το λιμάνι γεμίζει με ξένα μεγάλα βαπόρια και η πόλη αναπτύσσεται. Εμπορικός κόμβος με μόνιμη πολυκοσμία και μεγάλη ποικιλία θρησκειών και εθνικοτήτων. Εδώ μαζεύονται εμπορεύματα από τη Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία για να προωθηθούν σε άλλες αγορές.

Στο ρωσοτούρκικο πόλεμο, το 1878, η πόλη κατοχυρώνεται στη Ρωσία (η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου). Οι ρώσοι αναλαμβάνουν τη ρυμοτομία του και επί δύο χρόνια χαράζουν δρόμους φαρδείς και κάθετους προς την παραλία .Φτιάχνουν μια πόλη υπόδειγμα ρυμοτομίας. Επισφραγίζουν το καταπληκτικό έργο τους με ένα φάρο, που θα είναι πλέον σημείο αναφοράς. Ο αναπτυξιακός οργασμός της εβρίτικης πολιτείας δεν ανακόπτεται ούτε μετά τη βίαιη προσάρτησή της στην Ηγεμονία της Βουλγαρίας, το 1885( ακολούθησαν και μία πολιτική εκβουλγαρισμού στην Ανατολική Ρωμυλία).
Τα επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια χτίζονται σε τάχιστους ρυθμούς και το 1897, το Οριάν Εξπρές που ενώνει τη Θεσσαλονίκη με την Πόλη κάνει υποχρεωτική στάση στο σταθμό της πόλης. Την ίδια χρονιά οι ανασκαφές κοντά στον τάφο του Ντεντέ, ΝΔ του φάρου βγάζουν στην επιφάνεια την πλάκα με την επιγραφή: "ΟΡΟΣ ΧΩΡΑΣ ΙΕΡΑΣ ΘΕΩΝ ΤΩΝ ΕΝ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ" (όριο της ιερής χώρας των θεών της Σαμοθράκης). Επιγραφή που ερχόταν να συμπληρώσει, μετά από είκοσι ένα χρόνια, μια προηγούμενη, την οποία είχε διαβάσει στο λόφο του Αγ. Γεωργίου των Λουτρών Τραuανούπολης ο Albert Dumont και που έλεγε: ΟΡΟΣ ΙΕΡΑΣ ΧΩΡΑΣ. Μέχρι το 1912 στην πόλη υπάρχουν και λειτουργούν οκτώ προξενεία. Οι κάτοικοι στα 1900, ήταν κατά 80% περίπου Έλληνες. Οι Αρμένιδες, Φραγγολεβαντίνοι, Βούλγαροι ήταν περίπου το 15% και οι υπόλοιποι Τούρκοι, κυρίως δημόσιοι υπάλληλοι και αστυνομικοί. Το 1905 διορίζεται Υποπρόξενος στο Δεδέ-Αγάτς ο Ίωνας Δραγούμης!
Το 1912 η πόλη καταλαμβάνεται από βουλγαρικά στρατεύματα. Πάνω από εκατό κομιτατζήδες επιδίδονται σε κλοπές, βιασμούς, εξευτελισμούς, φόνους. Πρώτα θύματα οι Τούρκοι. Ακολουθούν οι Έλληνες. Το 1913, με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, η πόλη παραχωρήθηκε στους Βούλγαρους και πολλοί κάτοικοί της φεύγουν στην προσφυγιά. Επτά χρόνια πικρής προσφυγιάς. Μετά την συνθήκη του Νεuγύ, 1919 η Θράκη ενώνεται με την Ελλάδα και την 14η Μαΐου 1920 η Θράκη απελευθερώνεται. Η ονομασία Νεάπολη ισχύει για λίγο και η πόλη μετονομάζεται Αλεξανδρούπολη προς τιμήν του βασιλιά Αλέξανδρου, ο οποίος πηγαίνοντας να απελευθερώσει την Ανδριανούπολη, πέρασε από την περιοχή. Οι κάτοικοι το 1940 ήταν 15.472 και το 2001 48.885 .
Περάσανε τα χρόνια και πολλά ιστορικά κτήρια της Αλεξανδρούπολης έχουνε μετατραπεί σε ετοιμόρροπα εγκαταλελειμμένα , αλάνες ή κατεδαφίστηκαν. Στην θέση τους εμφανίστηκαν πολυώροφες πολυκατοικίες. Χωρίς σεβασμό στην ιστορία του τόπου. π.χ. Το Πασαλίκι (διοικητήριο του Γιαβέρ πασά)κατεδαφίστηκε επί χούντας για να μην θυμίζει την τουρκική κατοχή και την επαναδιεκδίκηση του. Η άναρχη ανοικοδόμηση ,με μοναδικό κριτήριο το κέρδος και όχι την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου την υποβίβασαν και την ασχήμαιναν. Τα τελευταία χρόνια οι επιλογές των κυβερνήσεων και κυρίως των δημάρχων αντί να βελτιώσουν την κατάσταση την χειροτέρεψαν. Λίγα είναι πλέον τα στοιχεία που θυμίζουν την ιστορία και την δόξα του τόπου. Οι σπασμωδικές κινήσεις σύνδεσης της με άλλη γή και άλλους τόπους (Ρωσία, Ρουμανία) αποδείχτηκαν άκαρπες και στέφθηκαν με απόλυτη αποτυχία. Η πόλη αντί να έχει ρυμοτομικό σχέδιο μεταμορφώθηκε σε μία άναρχη και άσχημη πόλη. Παραθαλάσσια πόλη και δεν βλέπεις την θάλασσα λόγων πολυκατοικιών στην παραλιακή. Η μισή πόλη ,μετά της 8 το βράδυ είναι βυθισμένη στο σκοτάδι αφού φωτίζονται μόνο οι κεντρικοί δρόμοι. Δηλαδή οι κάτοικοι της μοιράζονται σε δύο κατηγορίες: φωτισμένοι και μη;
Η Αλεξανδρούπολη , που ξεχώριζε ανάμεσα σε τόσες άλλες στο ελλαδικό χώρο ,σήμερα δεν έχει προοπτική ανάπτυξης. Βρίσκεται σε λήθαργο και αργοπεθαίνει Το λιμάνι έχει μόνο ένα καράβι για την Σαμοθράκη. Όταν πηγαίνει. Κάποτε έσφυζε από ζωντάνια τώρα υποβαθμίζεται και σβήνει αφού δεν έχει ιδιαίτερη εμπορική κίνηση.. Αγωγός πετρελαίου με αμφίβολη μέλλον και ακόμα πιο αμφίβολο όφελος για την περιοχή. Το εσωτερικό του νομού ερημώνει και χάνεται .Οι τόσες κυβερνήσεις που περάσανε όχι μόνο στέρησαν την ιστορία και την ομορφιά της Αλεξανδρούπολης αλλά σταθερά και σίγουρα την βυθίζουν στην ανεργία και την ανασφάλεια; Θα περιμένουμε τις επόμενες εκλογές για να δούμε μέλλον και φως;
!

Δημοσίευση στο stixoi.info: 20-08-2009