Η Εκτέλεση

Δημιουργός: daponte, Σταύρος

μια μαύρη σελίδα του Εθνικού Διχασμού

Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info

[B]Στις 31 Ιουλίου του 1920 στην Αθήνα , ακριβώς απέναντι από το σημερινό Χίλτον , έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες αποσπάσματος των Βενιζελικής παραστρατιωτικής οργάνωσης «Δημοκρατικά Τάγματα» του Παύλου Γύπαρη ο πολιτικός και συγγραφέας Ίων ([I]Ιωάννης[/I]) Δραγούμης.[/B]


[B][U]Ποιος ήταν ο Ίων Δραγούμης [/U][/B]
Με καταγωγή από το [B]Βογατσικό της Καστοριάς,[/B] ο Ίων Δραγούμης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 2 Σεπτεμβρίου του 1878. Ήταν ο πέμπτος γιος του δικαστικού και μετέπειτα πρωθυπουργού [I][B]Στέφανου Δραγούμη [/B][/I]και της Ελισάβετ Κοντογιαννάκη. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1897 κατατάχτηκε εθελοντής στον άτυχο για τα ελληνικά όπλα ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Το 1899 εισήλθε στο διπλωματικό σώμα και το 1902 τοποθετήθηκε ως υποπρόξενος στο Γενικό Προξενείο του [B]Μοναστηρίου.[/B] Από τη θέση αυτή και με τη συνεργασία του πατέρα του και του γαμπρού του [I][B]Παύλου Μελά [/B][/I]εργάστηκε επίμονα για την οργάνωση των ορθοδόξων κοινοτήτων της Μακεδονίας κατά των Βούλγαρων σχισματικών, γνωστών και ως κομιτατζήδων και επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του [B]Μακεδονικού Αγώνα[/B].
Τα επόμενα χρόνια υπηρέτησε ως πρόξενος στις Σέρρες (1903), στον Πύργο Βουλγαρίας, στη Φιλιππούπολη (1904), στην Αλεξανδρούπολη (τότε Δεδέαγατς) και στην [B]Αλεξάνδρεια[/B]της Αιγύπτου, όπου γνώρισε τους δύο έρωτες της ζωής του: την [I][B]Πηνελόπη Δέλτα [/B][/I]και τη [I][B]Μαρίκα Κοτοπούλη[/B][/I]. Με την πρώτη η οποία ήταν ήδη παντρεμένη και μητέρα 2 παιδιών θα ζήσει έναν πλατωνικό έρωτα βασισμένο στην ισχυρή πνευματική έλξη που ένοιωθαν ο ένας για τον άλλο. Η στενή τους φιλία θα αποτελέσει σκάνδαλο για την εποχή της και θα προκαλέσει τη δυσαρέσκεια της Ελληνικής Κυβέρνησης και την οργή του Αλεξανδρινού μεγιστάνα της -και μετέπειτα φίλο και πολιτευτή του Βενιζέλου- πατέρα της Πηνελόπης Δέλτα, [B]Εμμανουήλ Μπενάκη[/B]. Με τη δεύτερη , ήδη φημισμένη ηθοποιό ,θα ζήσει ένα παράφορο πάθος και θα συγκρουστεί με την οικογένειά του που δεν ενέκρινε αυτόν το δεσμό.
Το 1907 τοποθετήθηκε στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης με τον βαθμό του γραμματέα. Η παραμονή του εκεί συνέπεσε με την Επανάσταση των [I][B]Νεοτούρκων[/B][/I].
Οι επαγγελίες των επαναστατών «περί ισοπολιτείας των διαφόρων εθνοτήτων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία» φάνηκαν να δικαιώνουν ορισμένες απόψεις του, που θεωρούσαν ότι η λύση του ελληνικού ζητήματος θα μπορούσε να αναζητηθεί όχι με την ενσωμάτωση των αλύτρωτων πατρίδων στο Ελληνικό Κράτος, αλλά με τη «δημιουργία των συνθηκών που θα επέτρεπαν την ελεύθερη οικονομική, πολιτική και πολιτισμική ανάπτυξη των Ελλήνων στην ανατολική τους κοιτίδα». Ο Δραγούμης πίστευε στην ελληνοτουρκική συνεννόηση και φοβόταν τον από βορρά σλαβικό κίνδυνο.
Από το 1909 υπηρέτησε διαδοχικά στις πρεσβείες της Ρώμης και Λονδίνου, αναμίχθηκε στο Επαναστατικό Κίνημα του Γουδή (1909), ενώ το 1911 οργάνωσε στην Πάτμο συνέδριο για την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. [B]Κατά τη διάρκεια των [B]Βαλκανικών Πολέμων [/B]υπηρέτησε στο επιτελείο του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου και τον Οκτώβριο του 1912 διαπραγματεύτηκε με τους Τούρκους την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μάλιστα αυτός που ύψωσε πρώτος την ελληνική σημαία στο ναό του Αγίου Μηνά όπου τελέστηκε δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης.[/B]Στη συνέχεια διορίσθηκε διαδοχικά επιτετραμμένος στις πρεσβείες της Πετρούπολης, της Βιέννης, του Βερολίνου και το 1914 πρεσβευτής στην Πετρούπολη. Οι συχνές μεταθέσεις όλα αυτά τα χρόνια οφείλονταν στην άκαμπτη στάση του στα ευαίσθητα εθνικά θέματα και στις απρόβλεπτες πρωτοβουλίες που ανέπτυσσε.
Τον Μάιο του 1915 παραιτήθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία για να πολιτευθεί. Πήρε μέρος στις εκλογές της 31ης Μαΐου και εκλέχθηκε [B]ανεξάρτητος βουλευτής Φλώρινας[/B]. Υποστηρικτής αρχικά του [I][B]Ελευθέριου Βενιζέλου [/B][/I]ήλθε σε ρήξη μαζί του, καθώς διέκρινε σημάδια αυταρχισμού και εθνικής υποτέλειας στην πολιτική του. Ο [I][B]αντιβενιζελισμός[/B][/I] του Δραγούμη δεν προερχόταν από κάποια τυφλή πίστη στη Μοναρχία, αλλά αντίθετα από την πίστη στην εθνική αυτοδιάθεση. Τον Ιανουάριο του 1916 εξέδωσε το περιοδικό «Πολιτική Επιθεώρησις», που συμμεριζόταν τις επιλογές της αντιβενιζελικής παράταξης.
Μετά την επιτυχία του βενιζελικού κινήματος το 1917 εξορίσθηκε με άλλους αντιβενιζελικούς πολιτικούς στην [B]Κορσική[/B], όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου (1918). Επανήλθε στην Ελλάδα για να εξοριστεί αυτή τη φορά στη Σκόπελο. Απελευθερώθηκε στα τέλη του 1919 και ανέπτυξε δράση υπέρ της [I][B]«Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως»[/B][/I], η οποία συσπείρωνε τους αντιβενιζελικούς. Ο Ίων Δραγούμης ήταν ένας από τους ηγέτες της, καθώς ξεχώριζε τόσο για τις πολιτικές και διπλωματικές του ικανότητες, όσο και για την πνευματικότητα και την αγνή φιλοπατρία του.


[U][B]Το Σκηνικό της δολοφονίας[/B][/U]
[B]Στις 30 Ιουλίου 1920 [/B]πραγματοποιήθηκε δολοφονική απόπειρα κατά του [B]Βενιζέλου [/B]στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λιόν στο [B]Παρίσι [/B].Δράστες ήταν δύο απόστρατοι αξιωματικοί του στρατού, ο Γεώργιος Κυριάκης και ο Απόστολος Τσερέπης. Ως συνήθως τα νέα για το περιστατικό παραποιήθηκαν με αποτέλεσμα να διαδοθεί στον κοσμο η πληροφορία οτι ο Βενιζέλος δολοφονήθηκε. Ένα νέο κύμα τρομοκρατίας εξαπολύθηκε με βανδαλισμούς και διώξεις κατά των αντιβενιζελικών. Ο Δραγούμης έμαθε τα νέα στο σπιτι που διέμενε με την Μαρίκα Κοτοπούλη στην οδό Ξενίας στις 31 Ιουλίου. Έμαθε επίσης οτι οι βενιζελικοί είχαν επιτεθεί στο θέατρο Κοτοπούλη καθώς και σε αντι-βενιζελικές εφήμερίδες (Καθημερινή κ.α.). Για μεγαλύτερη ασφάλεια ο Δραγούμης θεώρησε αναγκαίο να πάνε στο σπίτι του στην Κηφισιά.
Στη συμβολή Αλεξάνδρας και Κηφισίας (απέναντι απο την [I][B]έπαυλη Θων[/B][/I]) ο [B]Παύλος Γύπαρης[/B], μέλος της προσωπικής φρουράς του Βενιζέλου και επικεφαλής στρατιωτικού τάγματος, σταματησε το αυτοκίνητο του Δραγούμη. Ύστερα απο διαβουλεύσεις που κράτησαν αρκετή ώρα τους επετράπηκε να φύγουν. Αφου έφτασε σπίτι, και παρά τις αντιρρήσεις της Κοτοπούλη, ο Δραγούμης έφυγε αμέσως για τα γραφεία του περιοδικού του "Πολιτική επιθεώρησις". Παρα τις συμβουλές τις συντρόφου του, Κοτοπούλη, ο Ίωνας επέλεξε να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με πριν, αν και γνώριζε οτι το τάγμα ασφαλείας είχε παραμείνει στο ίδιο σημείο.
Το σκηνικό επαναλήφθηκε. Το τάγμα ασφαλείας σταμάτησε το Ford του Δραγούμη και τον κατέβασαν κάτω. Τον έπιασαν οι «Γυπαραίοι» και τον χτύπησαν άγρια (προκαλώντας του κάταγμα στη μνήμη που πιστοποίησε αργότερα ο ιατροδικαστής). Ο Γύπαρης τον σταμάτησε λέγοντάς του: [I]«Σε σταματήσαμε και πριν που ανέβαινες στην Κηφισιά. Μού είπες πως πάς στο σπίτι του πατέρα σου. Γιατί ξαναγύρισες;» [/I]Αυτό τον είχε ρωτήσει και η Μαρίκα Κοτοπούλη όταν προσπαθούσε να τον αποτρέψει από το να ξανακατέβει στην Αθήνα, που όσο περνούσαν οι ώρες τόσο πιο πολύ βυθιζόταν στην βία του διχασμού. [I]«Πρέπει να πάω στην εφημερίδα να γράψω ένα άρθρο κατά της απόπειρας δολοφονίας του Βενιζέλου. Είναι απαράδεκτη πράξη. Πρέπει να σταματήσουμε τον κύκλο της βίας τώρα». [/I](τραγική ειρωνεία).
Ο Ίων Δραγούμης, είχε γνωρίσει τον Γύπαρη στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα. Τότε πολεμούσαν μαζί τους Βούλγαρους, είχαν γίνει κουμπάροι, και σίγουρα δεν φαντάζονταν πως 12 χρόνια μετά, το νήμα της ζωής του ενός, θα έκοβαν οι σφαίρες των στρατιωτών του άλλου... (δεύτερη τραγική ειρωνεία).
Στον Γύπαρη όμως δεν απάντησε. Ποιος από αυτούς τους φανατικούς θα πίστευε άλλωστε, πως εκείνος που θεωρούταν ένας από τους κορυφαίους αντιβενιζελικούς, κατέβαινε μία τέτοια ώρα στο κέντρο της Αθήνας, για να γράψει ένα άρθρο συμπάθειας για τον Βενιζέλο. Θα το έπαιρναν σαν δικαιολογία και παράκληση να τον αφήσουν. Και ο Ίων δεν παρακαλούσε ποτέ... Έμεινε σιωπηλός ως το τέλος, που ήξερε πως ήταν πολύ κοντά. Τον θάνατο είχε μάθει να τον μυρίζει στον αέρα, ήδη από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα.
[B]Ύστερα απο κάποιες διαβουλεύσεις στις οποίες -τρίτη τραγική ειρωνεία- πήρε μέρος ο [B]Εμμανουήλ Μπενάκης[/B], πατέρας της Πηνελόπης Δέλτα και Βενιζελικός, ο Δραγούμης οδηγήθηκε συνοδεία
στρατιωτικού αποσπάσματος στη συμβολή των οδών Παπαδιαμαντοπούλου και Κηφισίας. Εκεί τουφεκίστηκε απο το απόσπασμα γύρω στις 4 το μεσημέρι.Επικεφαλής του αποσπάσματος ήταν ο λοχίας Σαρτζέτης ο οποίος πυροβόλησε πρώτος με περίστροφο. Ακολούθησαν οκτώ σφαίρες από τους στρατιώτες του αποσπάσματος και στη συνέχεια ο λοχίας έδωσε τη χαριστική βολή.[/B]

[U][B]Μετά την εκτέλεση[/B][/U]
Ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες ήταν ο [B]Ρώσος στρατιωτικός ακόλουθος [I]Ιγκόρ Λεμπέντιεφ [/I][/B]ο οποίος αναφέρει μεταξύ άλλων:[I] "την προσοχήν μου επέσυρεν ομάς στρατιωτικών αγόντων εν συνοδεία έναν πολίτην καλού παρουσιαστικού και βαδίζοντος μετά πολλής αξιοπρέπειας [...] οι στρατιώτες επυροβόλησαν [...] Ουδέν πρόσταγμα ηκούσθη. Ο πυροβοληθείς πολίτης κατέπεσεν άπνους χωρίςνα βγάλει κραυγήν, χωρίς να πεί τι." [/I]
Οι συγγενείς του Δραγούμη πληροφορήθηκαν το γεγονός αποκρύπτοντάς το απο την Μαρίκα Κοτοπούλη, λόγω του ευαίσθητου χαρακτήρα της. Ο [I][B]Βενιζέλος [/B][/I]καταδίκασε την ενέργεια και απέστειλε συλλυπητήριο τηλεγράφημα στον πατέρα του Ίωνα, Στέφανο Δραγούμη. Παράλληλα οι φιλοβενιζελικές εφημερίδες ασχολούντουσαν με την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου χωρίς να αναφερθούν στη δολοφονία του ηγέτης της αντιπολίτευσης. Αλλά και όταν αναφέρθηκαν το χρονικό της δολοφονίας σκόπιμα παραποιήθηκε. Χαρακτηριστικά η εφημερίδα "Καιροί" γράφει: [I]"Καθ'ον η φρουρά αυτή φόνευσε τον Δραγούμην, διότι ηθέλησε να δραπετεύσει". [/I]Οι αντι-βενιζελικές εφημερίδες μετά απο μέρες ασχολήθηκαν με το θέμα αφού οι καταστροφές που είχαν προκληθεί στα τυπογραφεία τους άργησαν να διορθωθούν.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης [I][B]Ρέπουλης[/B][/I] διέταξε ανακρίσεις και οδηγήθηκαν ως κατηγορούμενοι οι Παύλος Γύπαρης, Εμμανουήλ Μπενάκης, Βούλγαρης και Γεωργαντάς. Ο Γύπαρης φωτογράφισε ως ηθικό αυτουργό τον Μπενάκη.[B] Όλοι τους αθωώθηκαν τελικά στη δίκη που διεξήχθη τον Νοέμβριο του 1922 υπό την επαναστατική κυβέρνηση Πλαστήρα-Γονατά και οι ευθύνες τελικά καταλογίστηκαν στο τάγμα ασφαλείας. Εικάζεται όμως πως ο Μπενάκης, που αποδεδειγμένα συνάντησε 1-2 ώρες πριν την εκτέλεση τον Γύπαρη, και ο Ρέπουλης, ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, έχουν σοβαρές ευθύνες για αυτή την εξέλιξη.[/B]

[I][B]Εις ανάμνησιν[/B][/I]
# Στο σημείο της εκτελέσεως (σήμερα λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας, απέναντι από το ξενοδοχείο «Χίλτον») ανεγέρθηκε το 1921 μνημείο, λευκή κολώνα, όπως είχε ζητήσει με τους στίχους του ο Κωστής Παλαμάς, στην «Νεκρική Ωδή» που είχε συνθέσει (8 Αυγ. 1920) εις μνήμην του Δραγούμη:
[I]«Λευκή ας βαλθεί όπου έπεσες, Κολώνα
(Πώς έπεσες, γραφή να μη το λέη)
Λευκή με της Πατρίδας την εικόνα
Μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίη,
Βουβή, μαρμαρωμένη να σε κλαίη!»[/I]

# Το όνομα του φέρει κεντρικός δρόμος της[B] Θεσσαλονίκης [/B]: Η [B]Ίωνος Δραγούμη [/B]στην οποία βρίσκεται ο ναός του [B]Αγίου Μηνά.[/B].

# [B]Ο ΄Ιων Δραγούμης [/B]υπήρξε οραματιστής ενός ρομαντικού, μεγαλοϊδεατικού, ελληνικού εθνικισμού, ενεπλάκη στα πάθη του εθνικού Διχασμού, τα οποία και τού στοίχισαν τη ζωή, αλλά και μετά τη δολοφονία του δεν έπαυσε να επηρεάζει την ελληνική σκέψη, όντας για άλλους από τους θαυμαστές του «μάρτυρας και ήρωας του Ελληνισμού», «πατέρας του ελληνικού εθνικισμού», ή πάντως «ένας από τους πιο παρεξηγημένους, περισσότερο αμαυρωμένους και λιγότερο δικαιωμένους διανοητές της νεοελληνικής σκέψης και συνείδησης», για άλλους σωβινιστής, για άλλους ρομαντική και αμφιλεγόμενη, πάντοτε συναρπαστική προσωπικότητα.
Μαζί με τον [I][B]Περικλή Γιαννόπουλο[/B][/I] και τον [I][B]Παύλο Μελά[/B][/I] ήταν οι εκφραστές του ελληνοκεντρισμού στην καθαρή του μορφή.
Από τα γραπτά του προκύπτει ότι ο Δραγούμης υπήρξε πνεύμα ανήσυχο και πολύπλευρο, ανοικτό σε όλες τις ιδέες ,βασάνιζε τις πεποιθήσεις του, δεν ήταν δουλικά προσκολλημένος σε καμμία ιδεολογία, όλες αντιθέτως ( ανθρωπισμό, εθνικισμό,σοσιαλισμό) τις αφομοίωνε δημιουργικά στην δική του προσωπικότητα και τις υπέτασσε μόνον στην ελληνική παράδοση.

# Με το ίδιο πάθος που έγραφε και υπερασπιζόταν τις ιδέες του ζούσε και την προσωπική του ζωή. Είχε πολλές ερωτικές ιστορίες αψηφώντας τον ηθικό συντηρητισμό της εποχής του.

[B]Έργα του Ίωνα Δραγούμη[/B]
"Το Μονοπάτι (1902)"
"Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα (1907)"
"Σαμοθράκη (1908)"
"Όσοι Ζωντανοί (1911)"
"Ελληνικός Πολιτισμός (1914)"
"Σταμάτημα (1918)"
"Ο ελληνισμός μου και οι Έλληνες (Εκδόθηκε το 1927 υπό την επιμέλεια του αδελφού του Φίλιππου Δραγούμη)"

[B]Ρήσεις του Ίωνα Δραγούμη[/B]
 «Θέλω να είμαι ωραίο δείγμα Έλληνος. Να σκοπός μιας ζωής!»
 «Να ξέρετε πως αν σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει… Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε…»
 «Δεν ξέρω αν είμαστε καθαροί απόγονοι των αρχαίων. Είτε καθαροί, είτε κι ανακατωμένοι, μιλούμε όμως γλώσσα ελληνική».
 «Ξεσκέπασε τη δημοτική παράδοση και πρόσωπο με πρόσωπο θα αντικρίσεις γυμνή την ψυχή σου».
 «Εκείνο που με συνδέει μ' έναν τόπο δεν είναι το καλοκαίρι, είναι ο χειμώνας, και με τους ανθρώπους, οι λύπες της αγάπης».
 «Η φρονιμάδα είναι τυφλή. Η τρέλα έχει μάτια και βλέπει».

Δημοσίευση στο stixoi.info: 30-07-2010