Ιωάννης Καποδίστριας Δημιουργός: Δ.ΣΚΟΥΦΟΣ, Νίκος Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info
Σαν σήμερα στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 δολοφονείται στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας. Ο άνθρωπος, ο οποίος θεμελίωσε το ελληνικό κράτος και πέτυχε την ανεξαρτησία του, έμελλε να βρει τραγικό θάνατο, καθώς τα συμφέροντα που έθιγε ήταν πολλά.
Προτού αναφερθούμε στην δολοφονία του ας αναφέρουμε συνοπτικώς ορισμένα πράγματα από το έργο που προσέφερε. Αρνήθηκε χρηματικές αποζημιώσεις τόσο από τον τσάρο όσο και από την ελληνική εθνοσυνέλευση για τις υπηρεσίες του. Έδωσε όλη του την περιουσία για την σίτιση και την συγκρότηση κράτους. Έδειξε ζήλο για την παιδεία, προστάτεψε τα ορφανά του πολέμου, δημιούργησε την σχολή Ευελπίδων, μερίμνησε για τις ελληνικές αρχαιότητες, ίδρυσε τράπεζα, καταπολέμησε την πειρατεία, ανοικοδόμησε κατεστραμμένες πόλεις, αντιμετώπισε την χολέρα και την πανούκλα με υγειονομικά μέτρα και συνέχισε τους πολέμους κατά των Τούρκων οδηγώντας την Ελλάδα στην ανεξαρτησία της με το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου του 1830.
Όλα τα παραπάνω, καθώς και πολλά άλλα ο Καποδίστριας δεν τα πέτυχε μέσα σε ένα δημοκρατικό καθεστώς. Ο εθνικός κυβερνήτης γνώριζε πως για να αντιμετωπιστεί η αθλία κατάσταση που βρήκε θα έπρεπε να επιβάλλει ένα πολίτευμα συγκεντρωτικό, το οποίο από πολλούς ιστορικούς ονομάστηκε «Πεφωτισμένη Δεσποτεία». Τοποθέτησε λοιπόν τους αρίστους της εποχής του σε μια κυβέρνηση που ονόμασε Πανελλήνιο, ανέστειλε το σύνταγμα και έκλεισε την Βουλή.
Η μάχη του εθνικού κυβερνήτη απέναντι στους καπιταλιστές της εποχής του, τους κοτσαμπάσηδες, αλλά και τους αγγλογάλλους, του κόστισε τελικώς την ζωή του. Τα ξένα συμφέροντα που πάντα έβλεπαν με καχυποψία τον εθνικό κυβερνήτη, δεν επιθυμούσαν την παρουσία του επί μακρόν στην κεφαλή του ελληνικού κράτους. Δεν ξεχνούσαν πως ο Καποδίστριας υπήρξε χρόνια υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας και υπήρχε πάντα η αμφιβολία για τις προθέσεις του.
Κατά το παρελθόν ο Καποδίστριας είχε συγκρουστεί προασπίζοντας τα συμφέροντα τόσο της Ρωσίας όσο και της Ελλάδος με τον αυστριακό καγκελάριο Μέττερνιχ αλλά και την αγγλική πολιτική. Χαρακτηριστικά όταν ο Καποδίστριας παραιτήθηκε από την θέση του υπουργού των εξωτερικών ο Μέττερνιχ είχε αναφέρει τα ακόλουθα στον αιμοβόρο αρμοστή των Ιονίων νήσων Θωμά Μαίτλαντ: «Λοιπόν, στρατηγέ μου, η αρχή του κακού ξεριζώθηκε, ο κόμης Καποδίστριας ετάφη για το υπόλοιπο της ζωής του. Θα ζήσετε ήσυχα στην Επτάνησο, και η Ευρώπη θα έχει απαλλαγεί από τους μεγάλους κινδύνους με τους οποίους την απειλούσε η επιρροή του ανδρός αυτού». (Καποδίστριας Ι., Αυτοβιογραφία, Γαλαξία-Ερμεία, Αθήνα 2000, σ. 167)
Ο ίδιος ο Καποδίστριας σε επιστολές τόσο προς τον φίλο του Εϋνάρδο στις 12 Μαΐου του 1830 όσο και προς τον πρίγκιπα Σούτσο στις 16 Απριλίου και στις 14 Σεπτεμβρίου του 1831 αναφέρει τις δολοπλοκίες των Μεγάλων Δυνάμεων. Συγκεκριμένα στην πρώτη επιστολή γράφει: «Αφ΄ου απέτυχαν από του παρελθόντος έτους του κινήσαι εις επανάστασιν τον στρατόν, εδοκίμασαν και εισέτι αγωνίζονται να πείσωσι τας πελοποννησιακάς επαρχίας εις αποποίησιν των φόρων. Ήρχισαν δε τας επιχειρήσεις των από τους Μανιάτας και από την Μεσσηνίαν, όργανα λαβόντες (τετριμμένα αγαθή τύχη) τους Πετρομπεΐδας και άλλους τινάς αθλίους. Αλλ’ όμως εδέησε να λάβωμεν πρόνοιαν. Τι θέλει εκβή και από ταύτην την νέαν μηχανουργίαν, αγνοώ. Υποθάλπεται δε, νομίζω, και διευθύνεται λαθραίως από διπλωματείαν τινά την οποίαν δεν θέλω να χαρακτηρίσω».
Στην δεύτερη επιστολή έχουμε τα ακόλουθα για την παρακίνηση των Μανιατών και των Υδραίων: «Παρά τοις προκρίτοις τούτοις οι προσκολλημένοι τότε προς ίδιον κέρδος πολυπράγμονες Έλληνες τε και ξένοι, αυτοί τους ωθούσι και σήμερον με τον αυτόν σκοπόν προς την ανταρσίαν. […] Οι ανηψιοί του Μαυρομιχάλη εκήρυξαν ότι υπό προστάτιδι τη Γαλλία επιχειρούσι να συστήσωσι νέαν κυβέρνησιν συνταγματικήν».
Τέλος στην τρίτη επιστολή λίγες μέρες πριν την δολοφονία του γράφει: «Οι Μαυρομιχαλαίοι και οι Υδραίοι, μείναντες εις την Καλαμάταν, είναι σήμερον υπό την σκέπην των γαλλικών στρατευμάτων. Ούτω μένοντες, δεν γίνονται άρα γε σκάνδαλον εις το πνεύμα του έθνους, το οποίον τους αποδοκιμάζει, τους πολεμεί και τους καταράται, ως ταράττοντας την εσωτερικήν ησυχίαν, επικελευομένην άλλως τε και εκ προσώπου των συμμάχων Δυνάμεων;». (Οι επιστολές αναφέρονται στο βιβλίο: Κορνιλάκης Ι., Ιωάννης Καποδίστριας, ο Άγιος της Πολιτικής, Ελαία – Ελληνική, Χριστιανική, Κοινωνική, Αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία, Αθήνα 20112).
Φαίνεται λοιπόν πως πίσω από την δολοφονία του κυβερνήτη υπήρχε και ο ξένος παράγοντας. Τόσο η Αγγλία όσο και η Γαλλία που δεν μπορούσαν να ελέγξουν τον κυβερνήτη και να καταστήσουν την Ελλάδα ως δικό τους προτεκτοράτο ενθάρρυναν την καποδιστριακή αντιπολίτευση. Ύστερα πάλι ο Καποδίστριας κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828 είχε ακολουθήσει στάση ευνοϊκής ουδετερότητος προς την Ρωσία διευκολύνοντας τον στόλο της προς την Μεσόγειο. Αυτό προκάλεσε την αντιπάθεια τόσο του Άγγλου πρεσβευτή Ντώκινς όσο και του Γάλλου Ρουάν.
Κατά την διάρκεια της δίκης του Γεωργίου Μαυρομιχάλη φανερώθηκε ο συνωμοτικός ρόλος της Γαλλίας. Ο γαλλικός στρατός που όπως είδαμε από τις επιστολές του Καποδίστρια κάλυπτε τους δολοφόνους στόχευε στην κατάληψη της εξουσίας. Ο στρατηγός Ζεράρ το προηγούμενο βράδυ της δολοφονίας είχε ειδοποιήσει το τακτικό τάγμα να είναι συγκεντρωμένο στις 6 το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου στην κεντρική πλατεία για ασκήσεις, ασυνήθιστη πρακτική έως τότε. Ο Ζεράρ μάλιστα τα ξημερώματα της δολοφονίας του κυβερνήτη είχε μεταβεί στην θέση Πέντε Αδέλφια για να διαπιστώσει την θέση των γαλλικών πλοίων, τα οποία μετά την δολοφονία του κυβερνήτη είχαν ανοίξει πανιά και είχαν ετοιμάσει τα κανόνια. Είναι επίσης ύποπτο το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν ανοίξει τα αγγλικά αρχεία σχετικά με την καποδιστριακή περίοδο.
Όσο αφορά την αυτή κάθε αυτή δολοφονία του κυβερνήτη ο ιστορικός Τρύφων Ευαγγελίδης παραθέτει στο βιβλίο του Ιστορία του Ιωάννου Καποδρίστρίου κυβερνήτου της Ελλάδος (1828-1831) την περιγραφή του περιστατικού. Χρησιμοποιεί όμως αυτά που έχει καταγράψει ο γερμανός ιστορικός Κάρολος Μέντελσον. Συμφώνως προς τον Μέντελσον ο φρουρός των Μαυρομιχαλέων Καραγιάννης πυροβόλησε τον κυβερνήτη αστοχώντας. Μάλιστα το αποτύπωμα της σφαίρας αυτής βρίσκεται ακόμα και σήμερα στην θύρα της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος. Ακολουθεί πυροβολισμός του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη όπισθεν της κεφαλής του κυβερνήτου και δυο πλήγματα με μαχαίρι από τον ανιψιό του Γεώργιο.
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια επιχειρηματολογία που βασίζεται σε αντιφάσεις κάποιων καταθέσεων, αλλά και στην ιατροδικαστική εξέταση του σώματος του νεκρού κυβερνήτη που διαπίστωσε μόνο μια πληγή από μαχαίρι. Ο ίδιος όμως ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης αναφέρει στην κατάθεσή του: «[…]έξαυνα ήκουσα έναν κρότον πιστόλας, την οποίαν έρριψεν επάνω του ο θείος μου, ή ένας άλλος, τον οποίον είδον πρωτύτερα, ότι ίστατο έμπροσθεν του, δηλαδή του θείου μου. Εγώ δε ιδών τούτο το αιφνίδιον συμβάν, φοβηθείς, εβάλθην εις φυγήν […]».
Συνεπώς ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης παραδέχεται ότι τον πυροβολισμό ή τον έριξε ο θείος του Κωνσταντίνος ή κάποιος που βρισκόταν μπροστά από τον θείο του. Εδώ γεννιούνται δυο ερωτήματα: Πως είναι δυνατόν να μην συνέλαβαν αυτόν τον κάποιον που βρισκόταν μπροστά από τον θείο του; Και για ποιο λόγο να τρέξει μετά την δολοφονία του Καποδίστρια ο Γεώργιος;
Αν υποθέσουμε ότι δεν πυροβόλησε ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τότε θα πρέπει να δεχθούμε ότι υπήρχε συνομωσία μεταξύ των φρουρών των Μαυρομιχαλέων Καραγίαννη και Ανδρέου, των φρουρών του Καποδίστρια Κοζώνη και Λεωνίδα και του αστυνομικού διευθυντή στο Ναύπλιο. Απώτερος σκοπός της συνομωσίας αυτής θα ήταν το να αφήσουν ελεύθερο να διαφύγει τον δολοφόνο και να κατηγορήσουν έπειτα τους Μαυρομιχαλαίους. Αλλά ακόμα και έτσι να έχουν τα πράγματα είναι αδύνατο τόσοι μάρτυρες να μην είδαν αυτόν τον άγνωστο να πυροβολεί τον κυβερνήτη από τόση κοντινή απόσταση. Μετά πάλι όταν κάποιος δεν σχετίζεται με το έγκλημα δεν τρέχει να διαφύγει τρομαγμένος.
Πέραν τούτου υπάρχει και η ομολογία του συγκατοίκου του Γάλλου στρατιωτικού Βαλλιάνου ονόματι Κυπαρρίση. Αυτός αναφέρει πως όταν ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης έφθασε στην οικία του Βαλλιάνου και τα πλήθη τον κυνηγούσαν είπε στον Βαλλιάνο: «Βαλλιάνε, Βαλλιάνε, εσκοτώσαμεν τον Κυβερνήτην, και φύγε δια να πιάσομεν το σπίτι». Εκτός και αν υποθέσουμε πως ψεύδεται και συμμετείχε στην συνωμοσία. Τα ίδια όμως αναφέρει και ο αγωνιστής και ιστορικός Κασομούλης: «Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε στην τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας. Ο Ρουάν υπεσχέθη προστασίαν» (Ν. Κασομούλη, Ενθυμήματα στρατιωτικά της επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, 3ος τόμος, σ. 441).
Έπειτα πάλι ο Γέωργιος Μαυρομιχάλης στην απολογία του αναφέρει πως κάποιος ξερακιανός που δεν γνώριζε του πέταξε μια πιστόλα πριν μπει στην οικία του Βαλλιάνου…Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι ξαφνικά μέσα στο πλήθος που τον κυνηγούσε, κάποιος άγνωστος θέλησε να του δώσει μια πιστόλα για να υπερασπίσει τον εαυτό του και δεν την είχε από πριν…
Πέραν τούτων ο Γάλλος πρέσβης Ρουάν αρνήθηκε να παραδώσει τον Μαυρομιχάλη για να δικαστεί στον πορτογάλλο φρούραρχο Αλμέιδα, ο δε Άγγλος πρέσβης Ντώκινς απείλησε με διακοπή των διπλωματικών σχέσεων… Ύστερα από πολλές πιέσεις έγινε τελικώς η παράδοση και η δίκη του, στην οποία αποφασίστηκε και ο θάνατός του. Ο δε θείος του Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης αφού πρώτα πυροβολήθηκε από τον Κοζώνη και τον οπλαρχηγό Φωτομάρα, αργότερα διαμελίστηκε από το μαινόμενο πλήθος και πετάχτηκε στην θάλασσα.
Τα γεγονότα δείχνουν πως υπήρχε σχέδιο δολοφονίας του κυβερνήτη. Το πιο πιθανόν είναι πως οι αγγλογάλλοι παρότρυναν τους Μαυρομιχαλαίους στην διάπραξη της δολοφονίας. Αν αυτή αποτύγχανε τον λόγο θα είχαν οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις. Έτσι δικάστηκαν μόνο οι φυσικοί αυτουργοί και έμειναν αλώβητοι οι ηθικοί για πολιτικούς λόγους. Άλλωστε ακόμα και σήμερα τα βρετανικά αρχεία παραμένουν για την περίοδο αυτή κλειστά…
πηγή: λάβαρο 21
Δημοσίευση στο stixoi.info: 27-09-2020 | |