Πίνω για τις πολεμικές αστέρες Δημιουργός: kotsani, Γιώργος Σοϊλεμεζίδης Καλημέρα αγαπητή μου φίλοι Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info
Εκτίμησα και αγάπησα τον Μαντελστάμ χάρη σε έναν φίλο, τον ποιητή Μαρκ Βάινερ και τους Ρώσους φιλολόγους, που έξοχα προσανατολίζουν στη σύνθετη και «ακατανόητη» ποίηση του μεγάλου δασκάλου.
Το ποίημα γράφτηκε δύο χρόνια μετά την κατάργηση της ΝΕΠ (νέα οικονομική πολιτική), όταν η ΕΣΣΔ γύρισε εντελώς την πλάτη της στον δυτικό πολιτισμό και όρμησε στο σκοτεινό μέλλον της...
Πίνω για τις πολεμικές αστέρες, για την μπόλικη χυδαία μου προσβολή,
Για το γούνινο παλτό, για άσθμα, για της Πετρούπολης την ημερήσια χολή.
Για τη μουσική των πεύκων της Σαβοΐας, των Ηλυσίων Πεδίων της σαλπιγγογραφίες,
Για ένα τριαντάφυλλο μες στο Rolls-Royce, για του Μονμάρτη της ελαιογραφίες.
Πίνω για τα κύματα της Βισκαϊκής, για κρέμα απ’ το αλπικό λαγήνι,
Για την κοκκινομάλλα έπαρση των Αγγλίδων και των μακρινών αποικιών την κινίνη.
Θα πίνω, αλλά δεν το διάλεξα ακόμα: Martini asti χρώμα θαλασσί,
Η του παπικού κάστρου το χαρούμενο κρασί;
1931
Στο ποιηματάκι «Πίνω για τις πολεμικές αστέρες…», αστραφτερό, δαγκωτό, γεμάτο ζωντάνια, ο Μάντελσταμ δεν φοβόταν να σηκώσει πρόποση για όλα τα διάφορες μομφές και κατηγορίες που έλαβε ή θα μπορούσε να λάβει από το σοβιετικό κοινό: πολεμικές αστέρες (συμπάθεια για τον ιμπεριαλισμό), γούνινο παλτό (στην πραγματικότητα δωρεά, από τον ώμο κάποιου άλλου, έγινε μια διαμπερής εικόνα του πλούτου και του δικαιώματος στην ατομικότητα), άσθμα (ασθένεια των πλουσίων, που στην πραγματικότητα αναπτύχθηκε στο Mandelstam καθώς το άγχος για τη ζωή μεγάλωνε), της Πετρούπολης την ημερήσια χολή (σίγουρα είναι μια εικόνα της στοργής του για την Πετρούπολη, με μια πρόσμιξη λογοτεχνικού θυμού), και το πιο σημαντικό, η αγάπη για την «καπιταλιστική» Ευρώπη, ξεκινώντας από τη «μουσική των πεύκων της Σαβοΐας», που δεν έχει τίποτα «καπιταλιστικό» από μόνη της, μέχρι το σημάδι της υψηλότερης πολυτέλειας - «τριαντάφυλλο μες στο Rolls-Royce». Παραθέτοντας πιθανές μομφές από τους πιο αδιάφορους (πεύκα) έως πολιτικό (αποικίες κινίνων), ο Μάντελσταμ αφήνει ελεύθερη την αγάπη του για τη Δύση, για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τον πολιτισμό σε όλες τις εκφάνσεις του, σαν να αποτρέπει την μομφή του κοσμοπολιτισμού, που θα γίνει ένας από τους πιο δημοφιλείς στη σοβιετική κατασταλτική φρασεολογία. Η πρόκληση δεν θα περάσει απαρατήρητη. Το ποίημα δεν θα δημοσιεύετε, αλλά το 1934 ένας σοβιετικός κριτικός θα το στιγματίσει ως έκφραση «νοσταλγίας για ένα αμετάκλητο παρελθόν».
Αυτή η πρόποση για τη δόξα της Ευρώπης στις διάφορες πτυχές της - μοντέρνο (ελαιογραφίες του Μονμάρτη), αποικιοκρατία (η έπαρση των Αγγλίδων), καταναλωτισμός (η κρέμα του αλπικού λαγηνιού, μια επιλογή πολυτελούς κρασιού) θα μπορούσε να περάσει για ένα εύκολο είδος ποίησης, για ένα λιτό στιχάκι…
Όμως η πρόκληση, φορτισμένη με εξαιρετική ηθική δύναμη, έχει διατηρήσει στις μέρες μας (2022) μια απροσδόκητη επικαιρότητα, όλη της τη δύναμη απέναντι στους σύγχρονους κατηγόρους της λεγόμενης αστικής κουλτούρας. Εδώ πάλι, ο Μαντελστάμ πέτυχε να συλλάβει το γενικό στο συγκεκριμένο, το προφητικό στο λεπτό, ξεπερνώντας ποιητικά τη στιγμή. Με τον κίνδυνο να κλείσουν νέες πόρτες μπροστά του, αποφάσισε να δοξάσει τη Δύση, ακόμη και στις πιο ευάλωτες εκδηλώσεις της, γιατί είδε καθαρά ότι πίσω από τα κοινωνικοπολιτικά κίνητρα του μίσους για την Ευρώπη, κρύβεται η επιστροφή της παγκόσμιας βαρβαρότητας.
ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΑΣΤΕΡΕΣ – λουλούδια με τα οποία αποχαιρετούσαν όσους έφευγαν για τον πόλεμο του 1914
ΚΡΕΜΑ ΑΠ ΤΟ ΑΛΠΙΚΌ ΛΑΓΉΝΙ – κρέμα, ως η ενσάρκωση όλων των καλύτερων, συγκρίνετε «αφρόκρεμα της κοινωνίας»
Δημοσίευση στο stixoi.info: 25-01-2022 | |