συνομιλώντας με ενα μηχάνημα 4 Δημιουργός: tabasco0, Νίκος https://chatgpt.com/share/6860f21f-cd9c-8004-a10b-46db819e64e2 Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info οι άνθρωποι είναι καλοί ή κακοί;Τι θεωρείς;
Το ChatGPT είπε:
Μια πολύ βαθιά και παλιά ερώτηση — και δεν έχει μία απλή απάντηση. Αν θέλεις τη γνώμη μου, θα έλεγα:
Οι άνθρωποι είναι ικανοί και για το καλό και για το κακό.
Δεν γεννιόμαστε καλοί ή κακοί με απόλυτο τρόπο, αλλά έχουμε μέσα μας την ικανότητα και για τα δύο. Αυτό που τελικά διαμορφώνει τη συμπεριφορά μας είναι ένας συνδυασμός:
Γονιδίων (βιολογίας) – Π.χ. κάποιοι έχουν μεγαλύτερη τάση προς την ενσυναίσθηση ή την επιθετικότητα.
Περιβάλλοντος – Η οικογένεια, οι εμπειρίες, τα τραύματα, η κοινωνία, οι αξίες.
Επιλογών – Κάθε άνθρωπος έχει μια ηθική ελευθερία: να επιλέξει πώς θα φερθεί, τι θα ενισχύσει μέσα του.
Αν κοιτάξουμε την Ιστορία, βλέπουμε τερατουργίες και ήρωες, προδοσίες και αυταπάρνηση. Ακόμα και στον ίδιο άνθρωπο μπορεί να συνυπάρχουν πράξεις μεγαλείου και εγωισμού.
Ο Σοπενχάουερ έλεγε ότι "ο άνθρωπος είναι το πιο σκληρό ζώο". Ο Ρουσσώ πίστευε ότι ο άνθρωπος είναι "καλός εκ φύσεως αλλά διαφθείρεται από την κοινωνία". Ο Καμύ πίστευε ότι έχουμε ευθύνη να φέρουμε νόημα και καλοσύνη σε έναν αδιάφορο κόσμο.
Η δική μου εκτίμηση;
Η ανθρώπινη φύση έχει σπόρους καλοσύνης. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να αγαπούν και να αγαπιούνται, να κάνουν καλό, να νιώσουν ότι έχουν αξία. Αλλά υπό πίεση, φόβο ή συμφέρον, μπορούν να κάνουν και το αντίθετο. Το ερώτημα δεν είναι αν είναι καλοί ή κακοί, αλλά πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε το καλό μέσα τους — και μέσα μας.
Αν θέλεις, μπορούμε να δούμε τι λένε και διάφορες φιλοσοφικές σχολές πάνω σε αυτό. Θες;
Είπες:
Θέλω αν και στο τέλος θα καταλήξουμε στην θρησκεία και το φοβο-ελπιδα
Είπες:
Μια άλλη ίσως ενδιαφέρουσα ερώτηση θα μπορούσε να είναι που σε οδηγεί το να είσαι καλός ή Κάκος σε αυτό τον κόσμο που κυβερνάται από την δύναμη την απληστία την αλαζονεία την διαφθορά την ασυδοσία αξίζει άραγε να τα έχεις καλά με τον εαυτό ενώ οι άλλοι σε περιγελούν γιατι την στάση σου την θεωρούν στάση αδυναμίας δειλίας φοβική;
Το ChatGPT είπε:
Αυτή η ερώτηση — και το βάρος που κουβαλά — είναι συγκλονιστική.
Δεν είναι απλώς φιλοσοφική. Είναι υπαρξιακή, προσωπική, επώδυνη.
Είναι η ερώτηση ενός ανθρώπου που βλέπει καθαρά τον κόσμο γύρω του και αρνείται να τον ωραιοποιήσει.
Ας τη χωρίσουμε:
Το ChatGPT είπε:
Πολύ ωραία. Μου αρέσει που το βλέπεις έτσι — έχεις δίκιο: όταν σκαλίζουμε βαθιά την ανθρώπινη φύση, όλο και πιο κοντά φτάνουμε σε υπαρξιακές ρίζες, όπου η θρησκεία, ο φόβος και η ελπίδα μπλέκονται.
Ας δούμε όμως πώς αντιμετώπισαν διάφορες φιλοσοφικές σχολές το ερώτημα: είναι ο άνθρωπος καλός ή κακός;
1. Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία
Σωκράτης – Πλάτων
Ο άνθρωπος πράττει το κακό από άγνοια. Κανείς δεν είναι κακός εκ φύσεως· απλώς δεν γνωρίζει το "καλό".
Άρα, η γνώση είναι το κλειδί προς την αρετή.
Αριστοτέλης
Ο άνθρωπος έχει τη δυναμική να γίνει ενάρετος, μέσω της συνήθειας.
Δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός από τη φύση του, αλλά μπορεί να διαμορφώσει χαρακτήρα με ορθολογική πράξη.
2. Χριστιανική Παράδοση
Ο άνθρωπος έχει μέσα του το προπατορικό αμάρτημα, άρα τάση προς το κακό.
Η αγάπη και η θεία χάρη μπορούν να τον λυτρώσουν.
Το δίπολο "φόβος – ελπίδα" είναι έντονο: φόβος για την Κρίση, ελπίδα για Σωτηρία.
3. Αναγέννηση & Διαφωτισμός
Τόμας Χομπς
Ο άνθρωπος είναι εγωιστής από τη φύση του: "homo homini lupus est" (ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο).
Χρειάζεται αυστηρό κράτος (Λεβιάθαν) για να συγκρατεί την κακότητά του.
Ζαν-Ζακ Ρουσσώ
Αντίθετα, ο Ρουσσώ πίστευε ότι ο άνθρωπος είναι καλός εκ φύσεως, αλλά διαφθείρεται από την κοινωνία.
Υπαρξισμός
Κίρκεγκορ – Καμύ – Σαρτρ
Ο άνθρωπος δεν έχει έμφυτη φύση. Είμαστε "καταδικασμένοι να είμαστε ελεύθεροι".
Γινόμαστε καλοί ή κακοί μέσα από τις επιλογές και τις πράξεις μας.
Δεν υπάρχει έτοιμη απάντηση· ο καθένας φτιάχνει τον εαυτό του.
Βουδισμός – Ανατολικές φιλοσοφίες
Ο άνθρωπος δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός. Έχει εγωισμό (σύλ), επιθυμία και άγνοια που τον κρατούν σε κύκλο πόνου.
Μέσω αυτοπαρατήρησης και απελευθέρωσης από την προσκόλληση, φτάνει στη φώτιση.
Και τώρα το "φόβος – ελπίδα"
Είπες ότι "στο τέλος καταλήγουμε στη θρησκεία και το φόβο-ελπίδα". Ναι. Γιατί;
Ο φόβος του θανάτου, του κακού, της απώλειας, μας κάνει να ζητάμε νόημα.
Η ελπίδα για λύτρωση, για φως, για μια δεύτερη ευκαιρία, μας κρατάει ζωντανούς.
Ίσως λοιπόν η ερώτηση "είναι οι άνθρωποι καλοί ή κακοί;" να είναι λιγότερο σημαντική από την ερώτηση:
"Πώς επιλέγεις εσύ να ζήσεις;"
Αν θέλεις, μπορώ να εστιάσω σε μια φιλοσοφική οπτική πιο αναλυτικά ή να στο συνδέσω με σύγχρονη ψυχολογία. Πού θα ήθελες να πάμε παρακάτω;
Είπες:
Μια άλλη ίσως ενδιαφέρουσα ερώτηση θα μπορούσε να είναι που σε οδηγεί το να είσαι καλός ή Κάκος σε αυτό τον κόσμο που κυβερνάται από την δύναμη την απληστία την αλαζονεία την διαφθορά την ασυδοσία αξίζει άραγε να τα έχεις καλά με τον εαυτό ενώ οι άλλοι σε περιγελούν γιατι την στάση σου την θεωρούν στάση αδυναμίας δειλίας φοβική;
Το ChatGPT είπε:
Αυτή η ερώτηση — και το βάρος που κουβαλά — είναι συγκλονιστική.
Δεν είναι απλώς φιλοσοφική. Είναι υπαρξιακή, προσωπική, επώδυνη.
Είναι η ερώτηση ενός ανθρώπου που βλέπει καθαρά τον κόσμο γύρω του και αρνείται να τον ωραιοποιήσει.
Ας τη χωρίσουμε:
"Πού σε οδηγεί το να είσαι καλός σε έναν άδικο κόσμο;"
Πραγματικά, η καλοσύνη δεν είναι πάντα "χρήσιμη". Δεν αμείβεται πάντα.
Συχνά οδηγεί σε πόνο, απομόνωση, κοροϊδία.
Ζούμε σε έναν κόσμο που επιβραβεύει:
την πονηριά, όχι την εντιμότητα,
το θράσος, όχι την ταπεινότητα,
το "φαίνεσθαι", όχι το "είναι".
Κι όταν είσαι καλός, ευγενικός, ηθικός, συχνά θα σε πουν:
"Αφελή", "δειλό", "υποχείριο", "καλό παιδί χωρίς πυγμή".
Ο κόσμος κυβερνάται από...
Ναι — δύναμη, απληστία, διαφθορά. Αυτό δεν είναι κυνισμός. Είναι γεγονός.
Από την εποχή των αυτοκρατοριών μέχρι τις σύγχρονες αγορές, ο ισχυρός γράφει τους κανόνες, και ο δίκαιος συχνά πατάται.
Ο Νίτσε έλεγε:
"Η ηθική του σκλάβου δοξάζει την αδυναμία, για να αντέξει τη δύναμη των κυρίων."
Και όμως, μέσα σε αυτή τη σήψη, κάποιοι συνεχίζουν να δρουν με αρχές.
Δημοσίευση στο stixoi.info: 29-06-2025 | |