I vecchi (Ritsos)
Κάθε τόσο Μας έρχονται καινούριες καραβιές γερόντοι
απ’ το Μοριά, απ’ τη Ρούμελη
Και πιο πάνω απ’ τα Τρίκαλα και τη Μακεδονία
Λιγνοί γερόντοι χοντροκόκκαλοι μ’άσπρα μουστάκια και φλοκάτες
Μυρίζουν σβουνιά και χωράφι
Μέσα στα μάτια τους βελάζουν τα πρόβατα του απόβραδου
Στα τσουλούφια τους κρέμονται οι σκιές των πλατανόφυλλων
Μιλάνε λίγο δε μιλάνε καθόλου ωστόσο πότε πότε το βλέπεις
Πού’χουν συμπεθεριάσει με τα ελάτια
Μια στιγμή που σηκώνουν τα μάτια απ’ το χώμα
Και τηράνε πίσω απ’ τους ώμους μας
Όταν γαλανίζει το βράδυ τις τέντες
Κι ο αγέρας μπλέκει τα μουστάκια του στο θυμάρι
Όταν ο ουρανός κατεβαίνει απ’ τα βράχια
Δρασκελώντας τη θύμηση με τις προκαδούρες των άστρων
κι ο θάνατος κόβει βόλτες αμίλητος έξω απ’ το συρματόπλεγμα,
τότες τους βλέπουμε που συνάζονται τρεις τρεις, πέντε πέντε,
σα στα παλιά τα χρόνια στις μπαρουταποθήκες του Μεσολογγιού
Και τότες πια δεν ξέρεις έτσι συναγμένοι στον αυλόγυρο της βραδιάς
αξούριστοι, άλαλοι,
δεν ξέρεις πια, σαν ανάβουν τα τσακμάκια τους,
αν είναι ν’ ανάψουν το τσιγάρο τους
ή αν είναι ν’ ανάψουν το φιτίλι του δυναμίτη.
Τούτοι οι γερόντοι δε μιλάνε.
Τα παιδιά τους βγήκαν στο κλαρί.
Ετούτοι χώσαν την καρδιά τους στο βουνό
σαν ένα βαρέλι με μπαρούτι.
Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη,
ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη,
κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους
που δε σηκώνει τ’ άδικο
Και τώρα κάθονται εδώ στη Μακρόνησο
στο άνοιγμα του τσαντιριού, αγνάντια στη θάλασσα,
σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας,
με τα νύχια μπηγμένα στην πέτρα. Δε μιλάνε.
Κοιτάνε πέρα την αντιφεγγιά της Αθήνας,
κοιτάνε τον ποταμό του Ιορδάνη,
σφίγγοντας μια πέτρα στη χωματένια φούχτα τους,
σφίγγοντας μες στα μάτια τους τα σκάγια των άστρων,
σφίγγοντας μες στο φυλλοκάρδι τους μια δυνατή σιωπή,
εκείνη τη σιωπή που γίνεται πριν απ’ τ’ αστροπελέκι.
(recitato:) Di tanto in tanto arrivano per mare nuovi carichi
vecchi dalla Morea, dalla Rumelia,
e più sù, da Trikala e dalla Macedonia
vecchi incurvati dalle ossa grandi con baffi bianchi e mantelli di lana
Odorano di sterco bovino e di campagna
Dentro i loro occhi belano le pecore del crepuscolo
Ai loro ciuffi stanno appese le ombre delle foglie di platano
Parlano poco non parlano affatto così di quando in quando ti accorgi
che sono imparentati con gli abeti
Nell'attimo in cui alzano gli occhi da terra
E scrutano dietro le nostre spalle
Quando la sera tinge di azzurro le tende
E il vento impiglia i suoi baffi nel timo
Quando il cielo scende dagli scogli
Scavalcando il ricordo con le suole chiodate delle stelle
e la morte va su e giù silenziosa al di là del filo spinato
allora li vediamo che si raccolgono a tre a tre a cinque a cinque
come ai vecchi tempi presso le polveriere di Missolungi
E allora non sai più - così raggruppati nel recinto della sera
nel loro ispido silenzio
non sai più mentre battono i loro acciarini
se stanno per accendere la sigaretta
o stanno per accendere la miccia della dinamite.
Questi vecchi non parlano
I loro figli si sono dati alla macchia
Questi hanno nascosto il loro cuore nella montagna
come un barile di polvere nera.
( cantato:) Al margine dei loro occhi hanno un arboscello di bontà
in mezzo alle sopracciglia un falco di energia
e un mulo di collera dentro il cuore
che non sopporta l'ingiustizia
E ora stanno qui a Makronisso
sull'apertura della tenda, davanti al mare
come leoni di pietra all'ingresso della notte
con le unghie conficcate nella pietra. Non parlano.
Guardano oltre il chiarore di Atene
guardano oltre il fiume Giordano
stringendo un sasso nel palmo che pare fatto di terra
stringendo negli occhi i pallini di schioppo delle stelle
stringendo nel profondo del cuore un silenzio carico di energia,
quel silenzio che si forma prima dell'uragano.
Gian Piero Testa, Gian Piero Testa © 24.03.2009