Είχα την τύχη να ζήσω σε πολλές πόλεις με πανεπιστήμια.
Στόχος μου να φτάσω στη θέαση της Γνώσης.
Γνώρισα διαφορετικούς πολιτισμούς, διαφορετικούς τρόπους
σκέψης. Χάρη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, που
με εξέλεξε καθηγήτρια σε έδρα, η Θεσσαλονίκη έγινε η νέα
μου πατρίδα. Από την πρώτη στιγμή που την αντίκρισα
σκέφτηκα τους στίχους αγαπημένου μου ποιητή. Και είδα
με δέος τη φιγούρα τής παλαμικής νεράιδας, με μαλλιά
απλωμένα στα δένδρα του δάσους, πόδια να βρέχονται στη
θάλασσα, χέρια να αγκαλιάζουν όλη την πόλη. Δεν μπορείς
να μην την αγαπάς, αλλά και να μην πονάς, όταν τη βλέπεις
εγκαταλελειμμένη, να τη θυμούνται λίγους μήνες πριν
από τις δημοτικές εκλογές, για να τη μετατρέψουν σε γιαπί,
αποσπασματικά, και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις
με όραμα και μελέτη.
Οι πόλεις ζουν μέσα στο χρόνο, ταξιδεύουν μαζί του,
μεταμορφώνονται. Όταν, αρχές της δεκαετίας του ’80,
μετακομίσαμε στις Σαράντα Εκκλησιές, κάθε απόγευμα η
πλατεία ήταν γεμάτη παιδιά. Τώρα κέρδισε το όνομά της.
Πλατεία Μαρτύρων. Έρχεται στο νου μου ο στίχος του
μεγάλου Θεσσαλονικιού ποιητή, του Μανόλη Αναγνωστάκη,
ιδρυτικού μέλους της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης:
«Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα
τροχοφόρα που περνούνε». Σήμερα τα παιδιά διαβάζουν
ατελείωτες ώρες κάθε μέρα, θυσιάζουν την εφηβεία τους να
ετοιμαστούν για εισαγωγή σε πανεπιστήμιο, συχνά για να
περάσουν σε σχολή της τελευταίας επιλογής τους. «Άλλωστε
τα παιδιά μεγάλωσαν», συνεχίζει ο Αναγνωστάκης,
υπονοώντας τον εθνικό σπαραγμό και τη δικτατορία. Αλλά
δεν χρειαζόμαστε πια κάτι τόσο φρικαλέο. Μια ατελής
εκπαίδευση αρκεί για να μεγαλώσουν τα παιδιά πρόωρα.
Σταυροδρόμι μοναδικό στην Ευρώπη, με ανεκτίμητο
παρελθόν, η Θεσσαλονίκη είναι πάντα δυνάμει μια νέα
κοιτίδα πολιτισμού. Ίσως η μεγάλη μας ευκαιρία να είναι τα
αρχαία της οδού Βενιζέλου. Θα είναι όμως; Μια πόλη με
τόσο πλούσια πολιτισμική ιστορία οφείλει να αναδεικνύει το
παρελθόν της. Η Θεσσαλονίκη ζούσε στο ρυθμό της
παγκοσμιοποίησης πριν ακόμη γίνει μόδα η λέξη. Θα έπρεπε
να είναι διακριτή η πορεία της, να φαίνονται τα ίχνη από τις
πατημασιές όλων, ακόμη και των βαρβάρων. Διαφορετικά,
οι βάρβαροι είμαστε εμείς.