To πείραμα Milgram Δημιουργός: daponte, Σταύρος και η τυφλή υπακοή στην εξουσία Εκτύπωση από: http://www.stixoi.info Ένα από τα πιο διάσημα πειράματα μελέτης της υπακοής στην ψυχολογία διεξήχθη από τον Stanley Milgram (1963) . Ο Stanley Milgram, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Yale, επικεντρώθηκε στο πείραμα του, στη σύγκρουση μεταξύ υπακοής στην εξουσία και της ατομικής συνείδησης. Ο ερευνητής ήθελε να διερευνήσει τις αιτιολογήσεις που προέβαλαν οι δεσμοφύλακες των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Δίκη της Νυρεμβέργης, ότι η υπακοή τους βασιζόταν αποκλειστικά στην εφαρμογή των διαταγών των ανωτέρων τους.
Τα πειράματα ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1961, ένα χρόνο μετά τη δίκη του Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann) στην Ιερουσαλήμ. Ο Μίλγκραμ επινόησε το πείραμα για να απαντήσει στο ερώτημα “Θα μπορούσε να συμβαίνει ότι ο Άιχμαν και οι συνεργοί του στο Ολοκαύτωμα «απλώς εκτελούσαν διαταγές»; (Milgram, 1974).
Ο Milgram επέλεξε τους συμμετέχοντες στο πείραμα από άρρενες που παρουσιάστηκαν ως εθελοντές, «σε μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Yale». Η διαδικασία ήταν ότι οι συμμετέχοντες, θα χωρίζονταν σε ζεύγη, όπου μετά από κλήρωση κάποιος θα έπαιζε τον ρόλο του «μαθητή» και ο άλλος του «δασκάλου». Η κλήρωση βέβαια ήταν ψευδεπίγραφη, ώστε ο εθελοντής να ήταν πάντα ο “δάσκαλος” και ο “μαθητής” να ήταν συνεργάτης του Μίλγκραμ (που προσποιείτο ότι ήταν και αυτός εθελοντής).
Ο “μαθητής” (μέλος της ομάδας που ονομάζεται Mr. Wallace) κλεινόταν σε ένα δωμάτιο και του εφάρμοζαν ηλεκτρόδια που συνδέονταν με τα χέρια του. Ο “δάσκαλος” και ο ερευνητής ήταν σε ένα διπλανό δωμάτιο που υπήρχε μια ηλεκτρική γεννήτρια και μια σειρά από διακόπτες από 15 Volt ( Ελαφρύ Shock) σε 375 Volt (Κίνδυνος: Σοβαρό Shock) έως 450 Volt (ΘΑΝΑΤΟΣ).
Στόχος :
Ο Milgram (1963) εστίασε στην έρευνα του στο πόσο μακριά θα μπορούσαν να πάνε οι άνθρωποι που υπακούν σε διαταγές εάν οι ενέργειες τους βλάπτουν κάποιον άλλον άνθρωπο. Ο Stanley Milgram ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το πόσο εύκολα οι απλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να επηρεαστούν ώστε να διαπράττουν φρικαλεότητες, όπως για παράδειγμα, οι Γερμανοί στον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο.
Διαδικασία :
Οι συμμετέχοντες “δάσκαλοι” ήταν 40 άνδρες, ηλικίας μεταξύ 20 και 50, των οποίων η εργασιακή κατάσταση ποίκιλε από ανειδίκευτους εργάτες έως υψηλό επαγγελματικό επίπεδο. Υπήρχε επίσης ένας “πειραματιστής” ντυμένος με μια λευκή φόρμα, που υποδύετο κάποιος ηθοποιός (όχι ο ίδιος ο Milgram).
Ο “μαθητής” (Mr. Wallace) ήταν δεμένος σε μια καρέκλα σε άλλο δωμάτιο και είχε επάνω του ηλεκτρόδια. Στον “μαθητή” ζητήθηκε να μάθει κάποια ζευγάρια λέξεων και ο “δάσκαλος” ονομάτιζε την πρώτη λέξη του ζεύγους, ζητώντας την αντιστοιχία από μια λίστα με τέσσερις πιθανές επιλογές.
Ο “δάσκαλος” είχε την υποχρέωση να εφαρμόσει ένα ηλεκτρικό σοκ κάθε φορά που ο μαθητής έκανε ένα λάθος, αυξάνοντας το επίπεδο του σοκ κάθε φορά. Υπήρχαν 30 διακόπτες στη γεννήτρια από 15 Volt (ελαφρύ σοκ) έως 450 Volt (ΘΑΝΑΤΟΣ).
Ο “μαθητής” έδινε κυρίως λανθασμένες απαντήσεις και για κάθε μια από αυτές ο δάσκαλος του εφάρμοζε ένα ηλεκτρικό σοκ. Όταν ο “δάσκαλος” δίσταζε να συνεχίσει και στρεφόταν προς τον πειραματιστή για καθοδήγηση, του εδίδετο κάποια εντολή μέσα από ένα πρότυπο εντολών:
Εντολή 1 : παρακαλώ να συνεχίσετε.
Εντολή 2: το πείραμα απαιτεί να συνεχίσετε.
Εντολή 3 : Είναι απολύτως απαραίτητο να συνεχίσετε.
Εντολή 4 : δεν έχετε καμία άλλη επιλογή από το να συνεχίσετε.
Αποτελέσματα :
Το 65% (τα δύο τρίτα) των συμμετεχόντων, συνέχισε στο υψηλότερο επίπεδο των 450 Volt. Όλοι οι συμμετέχοντες συνέχισαν έως τα 300 Volt. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι κανένας από τους συμμετέχοντες "δασκάλους" δεν επιχείρησε να ανοίξει την πόρτα που τον χώριζε από τον "μαθητή" για να διαπιστώσει αν ο τελευταίος είναι ζωντανός και καλά στην υγεία του.
Ο Milgram έκανε περισσότερα από ένα πείραμα – συνολικά 18 παραλλαγές της μελέτης του. Το μόνο που έκανε ήταν να μεταβάλει την κατάσταση/συνθήκες, για να δει πώς αυτό θα επηρέαζε την υπακοή: Διαπίστωσε ότι η υπακοή αυξανόταν σε συνθήκες "υψηλού κύρους" του πειραματιστή (εντός πανεπιστημίου, με λευκή ποδιά κλπ), σε συνθήκες μειωμένης προσωπικής ευθύνης (την οποία αναλαμβάνει η εξουσία του πειραματιστή) και αντίθετα μειωνόταν αν το πειραματοπρόσωπο είχε υποστήριξη από φίλο ή συγγενή.
Πριν ξεκινήσει το πείραμα του ο Μίλγκραμ είχε κάνει μια «δημοσκόπηση» ανάμεσα στους ψυχιάτρους και στους ψυχολόγους, ρωτώντας τους τι ποσοστό των εθελοντών θα έφτανε ως τον τελευταίο μοχλό. Σχεδόν όλοι απάντησαν ότι κανείς δε θα έφτανε ως τον τελευταίο μοχλό, πέρα ίσως από κάποια άτομα με κρυπτοσαδιστικές τάσεις, καθαρά παθολογικές.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ :
Οι απλοί άνθρωποι είναι πιθανό να ακολουθήσουν τις διαταγές που έδωσε μια μορφή εξουσίας, ακόμη και στον υπέρτατο βαθμό της δολοφονίας ενός αθώου ανθρώπου. Η υπακοή στην εξουσία είναι ριζωμένη σε όλους μας από τον τρόπο με τον οποίο έχουμε μεγαλώσει: «Να τηρείτε ότι σας υποδεικνύουν οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι έχοντες εξουσία, κλπ».
Τα ευρήματα του Μίλγκραμ, προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας και στην κοινή γνώμη γενικότερα
Οι συμμετέχοντες πραγματικά πίστευαν ότι οι “μαθητές” ήταν πραγματικά πρόσωπα και επίσης εθελοντές και δεν γνώριζαν ότι ήταν μέλη της ερευνητικής ομάδας του Milgram.
Προστασία των συμμετεχόντων – Οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε εξαιρετικά στρεσογόνες καταστάσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ψυχολογική βλάβη.
Ωστόσο, ο Milgram παρακολούθησε κλινικά τους συμμετέχοντες μετά το πείραμα και για ένα χρονικό διάστημα ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν διαταράχθηκε η ψυχική τους υγεία. Δημοσίευση στο stixoi.info: 16-06-2021 | |